کلیات مباحث مقررات ملّی ساختمان🔗
مبحث اول: تعاریف🔗
کلیات🔗
مبحث اول مقررات ملّی ساختمان برای نخستین بار با هدف آشنایی اولیه مهندسان و بهره برداران با موضوعات و دامنه کاربرد و تعاریف به کار برده شده در مباحث مقررات ملّی ساختمان تدوین گردیده است.
بدیهی است اگرچه در این مبحث به برخی الزامات مقرر در مباحث یاد شده پرداخته شده است لیکن به منظور اطلاع کافی و بهره برداری از محتویات و کلیات هر مبحث، مراجعه به مبحث مربوطه الزامی است.
مبحث دوم: نظامات اداری🔗
کلیات🔗
مبحث دوم مقررات ملّی ساختمان تحت عنوان نظامات اداری، در مجموع در جهت تنسیق امور مهندسی و خدمات مورد انتظار به منظور رفع ابهامات و مشکلاتی که در اجرای قانون وجود داشت تنظیم گردیده است، در این مبحث ابتدا به تبیین آئین نامه اجرائی ماده 33 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و سپس به مجموع شیوه نامه های آئین نامه اجرائی مصوب پرداخته شده است و برای هر یک از عوامل مؤثر در ساخت و ساز اعم از دستگاهه ای اجرائی و عهده دار کنترل، سازمان های نظام مهندسی ساختمان و مراجع صدور پروانه و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی، تکالیف روشنی تعیین گردیده است.
در مجموعه شیوه نامه ها، کلیه موارد مترتب بر طراحی، اجرا و نظارت ساختمان، متضمن عوامل اجرائی مربوطه، اشخاص حقیقی و حقوقی و دفاتر مهندسی با تعیین حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال اشخاص یادشده، تبیین گردیده است. جزئیات مربوط به دفترچه اطلاعات ساختمان و شناسنامه فنی و ملکی و برخی از شیوه نامه های مرتبط با ساخت و ساز از دیگر موضوعاتی است که در این مبحث مورد توجه واقع شده است.
داﻣﻨﻪ کاربرد🔗
انجام خدمات طراحی، اجرا و نظارت توسط اشخاص حقیقی، دفاتر مهندسی و اشخاص حقوقی، همچنین کنترل و نظارت عالیه بر انجام خدمات و نحوه ارجاع کار و حق الزحمه اشخاص مذکور، گزارش انجام خدمات مرحله ای ساختمان و صدور هرگونه مجوز و کنترل حسن خدمات در امور طراحی، اجرا و نظارت ساختمان توسط سازمان، سازمان استان، شهرداری، اداره کل راه و شهرسازی و سایر مراجع مسئول با احراز شرایط مندرج در ماده 4 قانون و در چارچوب آئین نامه های اجرائی قانون، در سطح کشور بر اساس مفاد این مبحث انجام می گیرد.
مبحث سوم: حفاظت ساختمان در مقابل حریق🔗
کلیات🔗
اجرای تأسیسات برقی و مکانیکی در ساختمان ها، استفاده از مصالح سـوختنی، توسـعه شـبکه هـای انرژی، برق و گاز و بکارگیری تجهیزات گوناگون سبب افزایش احتمال آتش سوزی در سـاختمان هـا گردیده است و به همین دلیل توجه به موضوع حفاظت ساختمان ها در برابر حریق، امـری الزامـی و اجتناب ناپذیر محسوب می گردد. در همین راستا مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان به عنوان یکی از مباحث مقررات ملّی ساختمان منتشر گردیده است. بر اساس مقررات این مبحث بمنظور حفظ جان و مال انسانها و فراهم سـاختن ایمنـی لازم در برابـر آتشسوزی، رعایت اصولی در طراحی و اجرای ساختمان ها ضروری است که مهم ترین آن عبارتند از:
- پیش بینی راه های خروج جهت خارج شدن بموقع و ایمـن افـراد از سـاختمان و انتقـال آنـان بـه مکان های امن
- تأمین تمهیدات لازم در طراحی و اجرای ساختمان ها بمنظور پیشگیری از بروز حریق.
- فراهم ساختن شبکه های علائمی محافظ (تشخیص، هشدار، اعلام) و امکانات مهار، کنترل و اطفاء حریق در ساختمان
- جلوگیری از گسترش آتش و دود در ساختمان و سرایت حریق از یک ساختمان به ساختمان دیگر
در مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان تأمین ایمنی لازم جهت "حفظ جان انسانها" بیش از هر امر دیگری مورد توجه بوده و به همین دلیل اولین بخش این مقررات شامل ضوابط مربوط به "راه های خروج از بنا و فرار از حریق" می باشد که از بیشترین اهمیت و تاثیر در این راستا برخوردار است. همچنین این مبحث با توجه به شرایط فنی، تخصصی و اجرایی موجود در کشور (از نظر وجود مهارتهای لازم، مصالح، تجهیزات و نیز امکانات اقتصادی کشور) شامل ساختارها، مساحت، تعداد طبقات، موقعیت و ابعاد ساختمان می باشد.
بر اساس مقررات این مبحث از آنجا که در هر ساختمان باید کلیه پیش بینی ها و تمهیدات لازم جهت ایمنی ساکنان و متصرفان در برابر حریق فراهم گردد، ضروری است طراحی و اجرای ساختمان ها به نحوی صورت گیرد که با توجه به کاربری، ابعاد و تعداد طبقات، به مدت مناسبی در برابر حریق مقاومت نموده و از گسترش حریق به فضاها یا ساختمان های مجاور جلوگیری شود.
در همین راستا بر اساس مقررات مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان توجه به الزامات اساسی زیر در طراحی و اجرای ساختمان ها ضروری خواهد بود.
-
طراحی و اجرا به نحوی باشد که در صورت وقوع حریق افراد بتوانند خود را از طریق مسیرهای امن و مشخص شده به محل ایمنی در داخل یا خارج از ساختمان برسانند. بدین منظور باید مسیرهای خروج از ساختمان و فرار از حریق به تعداد کافی و با ظرفیت لازم پیش بینی شده و در محل هـای مناسبی از ساختمان قرار گیرند، به نحوی که افراد قادر باشند در صورت وقوع حریق بدون تشویش و اضطراب خود را به محل امن برسانند و روشنایی لازم و مناسب در مسیرهای فرار تامین شده و کلیه خروجیها به نحو مناسب علامت گـذاری و مشـخص شـوند . همچنـین تمهیـدات لازم بـرای جلوگیری از نفوذ شعله و دود به مسیرهای خروج به نحو مناسب و با توجه به کاربری، ابعاد و ارتفاع ساختمان پیش بینی گردد
-
به منظور جلوگیری از گسترش حریق متناسب با کاربری و ابعاد ساختمان فضابندی های مناسب در داخل ساختمان، به وسیله ساختارهای مقاوم حریق، صورت گیرد و راه هـای ارتبـاطی و فضـاهای پنهان نظیر شفت ها، محل عبور کابل ها و لوله ها، فضاهای مجوف بین دیوارها و نماهـای خـارجی ساختمان و غیره به نحوی طراحی و اجرا شوند که از گسـترش حریـق از طریـق در داخـل آن هـا جلوگیری به عمل آید. همچنین دیوارهای مشترک بین ساختمان ها به نحوی طراحی و اجرا شوند که در برابر گسترش حریق از یک ساختمان به ساختمان دیگر مقاومت نمایند و دیوارهای خارجی ساختمان، متناسب با کاربری و ابعاد ساختمان در برابر گسترش حریق بـه خـارج از آن مقاومـت نمایند.
-
کلیه تمهیدات لازم جهت دسترسی نیروهای آتش نشانی به محل حریق در ساختمان در نظر گرفته شود و راه رسیدن خودروها، وسایل و امکانات آتش نشانی به مجاورت ساختمان وجود داشته باشد. همچنین برای دسترسی نیروهای آتش نشانی به فضاهای داخلی ساختمان مسیرهای امن در نظـر گرفته شود و به تناسب کاربری و ابعاد ساختمان، برای اسـتفاده نیروهای آتـش نشـانی، امکانـات اطفایی در داخل ساختمان پیش بینی گردد.
دامنه کاربرد🔗
دامنه کاربرد این مبحث در تصرف های مسکونی / آموزشی / فرهنگی / درمانی / مراقبتی / تجمعی / اداری/ حرف های / کسبی / تجاری / صنعتی / انباری و ضوابط اختصاصی ساختمان های بلند می باشد.
مبحث چهارم: الزامات عمومی ساختمان🔗
کلیات🔗
مبحث چهارم مقررات ملّی ساختمان تعیین کننده شکل و نحوه قرارگیری مجاز ساختمان در زمین و فضاهای باز و ضوابط مربوط به تصرف های مختلف و حداقل های الزامی فضاها و تأمین نور و تعویض هوا است. در رابطه با امر ایمنی، مسیرها و جایگاه ها و بازشوهای امداد رسانی، برای شرایطی که حوادثی چون زمین لرزه کارآئی دسترس های خروج در مبحث سوم مقررات ملّی ساختمان را دچار مخاطره نموده باشد، مطرح گردیده و تلاش شده تا امکان امداد رسانی به ساکنین را از خارج از ساختمان فراهم سازد. تأمین نور و تعویض هوا در رابطه با هدف های آسایش و بهداشت مطرح گردیده و استفاده مناسب و بهینه از فضاهای داخلی ساختمان و حتی فضاهای واقع در زیرزمین و ... در رابطه با هدفهای صرفه اقتصادی و بهره دهی مناسب ضابطه مند گردیده است. از طرف دیگر موضوع حفظ هویت فرهنگی جامعه نیز در این مبحث مطرح است. اگرچه منظر شهری باید از طریق طرح ها و ضوابط و راهنماهای طراحی شهری قاعده مند و هدایت شود، اما الزامات عمومی مقررات ملّی ساختمان نیز بر ساماندهی منظر شهری تأثیرگذار است. در این مبحث ضوابط کلی تصرف ها آمده و ضوابط خاص بلند مرتبه سازی و تصرف های درمانی مراقبتی، صنعتی، مخاطره آمیز شرح داده شده است.
دامنه کاربرد🔗
این مقررات ناظر بر کلیه ساختمان ها و سازه های مشمول قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان در کشور می باشد. در هیچ یک از ساختمان های موجود، نباید تعمیرات و تغییراتی صورت گیرد که با کاهش ابعاد و ارتفاع فضاها، سطوح بازشوی تعویض هوا، سطوح نورگیر و غیره موجب مغایرت با الزامات این مقررات گردد. این مقررات شامل کلیه ساختمان ها و سازه های موقت (غیر از اسکان موقت بازماندگان حوادث غیرمترقبه) نیز می شود.
مبحث پنجم: مصالح و فرآورده های ساختمانی🔗
کلیات🔗
در مبحث پنجم مقررات ملّی ساختمان به مشخصات فنی مواد، مصالح و فرآورده های ساختمانی و ویژگی های فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و مشخصات فنی و همچنین روش های آزمایش آنها پرداخته می شود. این مشخصات و روش ها می بایستی منطبق بر استانداردهای ملّی ایران بوده و در صورت عدم وجود با استانداردهای معتبر بین المللی تطابق داشته باشد. در این مبحث همچنین با توجه به اهمیت مسائل بهداشتی، ایمنی و ملاحظات محیطی در اجرای ساختمان، نقش هریک از مصالح و فرآورده های ساختمانی در این موارد در هر بخش گنجانیده شده است. علاوه بر این ها به شیوه های مناسب انبار کردن، محافظت، حمل و نقل، ساخت و تولید در کارگاه ها پرداخته شده است و با توجه به اثرات متقابل مصالح و تأثیر در دوام آنها، مسأله سازگاری مصالح در هر بخش نیز عنوان گردیده است. در بخش پایانی و پیوست این مبحث، برخی از مصالح نسبتاً جدید و نیز سیستم های ساختمانی و ارجاع به استانداردهای مربوطه ارائه شده است.
دامنه کاربرد🔗
دامنه کاربرد این مبحث محدود به انواع مواد، مصالح و فرآورده های ساختمانی متعارف است که در بنای ساختمان ها و تأسیسات مربوطه در همه نقاط کشور مورد استفاده قرار می گیرد.
مبحث ششم: بارهای وارد بر ساختمان🔗
کلیات🔗
مبحث ششم، حداقل بارهایی که می بایست در طراحی ساختمان ها مورد استفاده قرار گیرد را تعیین می نماید. در مورد ساختمان های خاص مانند سدها، اسکله ها، سازه های دریایی و نیروگاه های هسته ای علاوه بر ضوابط این مبحث، باید ضوابط ویژه بارگذاری آیین نامه مربوط به هریک از آنها نیز رعایت شود. بارهای تحت پوشش این آیین نامه شامل: بارهای ثقلی مرده، زنده، برف و باران، یخ، بارهای ناشی از نیروهای جانبی باد و زلزله و بالاخره بارهای ناشی از فشار خاک، آب، سیل، انفجار و بار خودکرنشی می باشند. همچنین ترکیبات بارگذاری مربوط به طراحی به روش مقاومت و طراحی به روش تنش مجاز نیز در این مبحث ارائه شده است، که دیگر مباحث از جمله مبحث نهم «طرح و اجرای ساختمان های بتن آرمه» و مبحث دهم «طرح و اجرای ساختمان های فولادی» از این ترکیبات بارگذاری استفاده می نمایند.
دامنه کاربرد🔗
دامنه کاربرد این مبحث، حداقل بارهایی را که باید در طراحی ساختمان ها و سازه های موضوع مقررات ملّی ساختمان از جمله ساختمان های بتن مسلح، فولادی، چوبی و ساختمان های با مصالح بنایی مد نظر قرار دارد را در بر می گیرد.
مبحث هفتم: پی و پی سازی🔗
کلیات🔗
مبحث هفتم تحت عنوان پی و پی سازی، الزامات طراحی ژئوتکنیکی ساختمان ها را مورد بحث قرار می دهد. این مبحث پس از ارائه تعاریف مرتبط با مسائل طراحی پی، به شناسایی ژئوتکنیکی لایه های زمین می پردازد و برای نکاتی از قبیل تعداد، عمق و فاصله گمانه ها جداول لازم را ارائه می دهد. در همین فصل حداقل مواردی که گزارش های فنی باید آورده شود را ذکر می نماید. فصل سوم این مبحث به موضوع بسیار مهم گودبرداری می پردازد و مسئولیت طرح و اجرای گود را به میزان خطرهای مختلف که ممکن است تاثیرگذار باشد مرتبط می سازد و برای هر سطح خطر یک مسئول طراحی و اجرا مشخص می کند. ضمناً بمنظور جلوگیری از ایجاد تغییر شکل های دیوار گود و در نتیجه صدمه به سازه مجاور گود نکاتی آورده شده است. در بخش طراحی های ژئوتکنیکی، شامل پی های سطحی، سازه های نگهبان و پی های عمیق، به هر دو روش طراحی «تنش مجاز» و «حالات حدی» پرداخته شده است. در فصل پی های سطحی، مقادیر نشست های مجاز، ضرایب اطمینان و نحوه انتخاب روابط موجود نظری برای محاسبه ظرفیت پایداری و همچنین استفاده از آزمایشات در محل، نکات مهمی آورده شده است. در انتهای این فصل نیز مطالبی مرتبط با ملاحظات لرزهای طراحی و ملاحظات اجرایی پی های سطحی گنجانیده شده است. فصل پنجم این مبحث به موضوع طراحی سازه های نگهبان اختصاص دارد. در این فصل در خصوص فشار خاک و میزان تغییر شکل های لازم برای ایجاد شرایط محرک و مقاوم و طراحی این سازه ها برای تحمل بار استاتیکی و همچنین بار دینامیکی ناشی از زلزله، جداول ضرایب اطمینان آورده شده است. در مورد دیوارهای خاک مسلح که در ایران بسیار متداول می باشند به هر دو ضریب اطمینان جزئی و کلی پرداخته شده است. فصل آخر که به پی های عمیق اختصاص یافته است اطلاعات بیشتری را برای طراحی شامل می شود. در این بخش انواع نیروهای اعمالی از قبیل محوری فشاری، محوری کششی، جانبی و اصطکاک منفی مورد بحث قرار گرفته است. سپس ضمن ارائه جداول ضریب اطمینان جهت طراحی، اهمیت انجام آزمایشات در محل بصورت استاتیکی و دینامیکی و ارجح بودن آنها برای طراحی مطرح شده است. در این بخش نیز مطالبی مرتبط با گروه شمع بصورت باربری بیشتر و یا کاهش نشست آورده شده است.
دامنه کاربرد🔗
رعایت ضوابط و مقررات این مبحث در کلیه ساختمان ها و سازه های موضوع مقررات ملّی ساختمان الزامی است. این ساختمان ها شامل: ساختمان های مسکونی، اداری، تجاری، آموزشی، درمانی، فروشگاه ها و کارگاه های صنعتی می باشند. ابنیه فنی مانند پل ها و سدها و سازه های نیروگاه ها، مشمول مقررات این مبحث نمی شوند ولی رعایت آنها به صورت غیر الزامی توصیه می شود.
مبحث هشتم: طرح و اجرای ساختمان های با مصالح بنایی🔗
کلیات🔗
امروزه در شهرهای کوچک و روستاها مصالح بنایی کاربرد بسیار گسترده ای در امر ساختمان سازی دارد. وقوع زلزله های پیاپی و ویرانی های زیاد در این دسته از ساختمان ها، بیانگر این مطلب است که برای ساخت ساختمان های با مصالح بنایی در کشور نیاز به مجموعه قوانین و مقررات فراگیر و لازم الاجرایی است که با رعایت آنها سطح کیفی ساخت و ساز این ساختمان ها ارتقا یابد. مبحث هشتم مقررات ملّی ساختمان برای ساختمان های بنایی خشتی، سنگی، آجری، سنتی و دارای کلاف و غیرمسلح تدوین شده است. در این مبحث علاوه بر ارائه الزامات طراحی و اجرای ساختمان های آجری باکلاف، بدون کلاف و همچنین ساختمان های خشتی و سنگی، به ذکر مشخصات مصالح مورد استفاده در ساختمان های فوق الذکر پرداخته شده است.
دامنه کاربرد🔗
کاربرد مقررات این فصل به مسایل اجرایی و مصالح ساختمان های آجری باکلاف، ساختمان های بنایی سنتی آجری و ساختمان های خشتی و ساختمان های سنگی (ساختمان هایی که در نواحی دوردست ساخته می شوند به طوری که فراهم آوردن مصالح، تجهیزات و نیروی انسانی ماهر، در آنجا مشکل باشد) محدود می شود.
مبحث نهم: طرح و اجرای ساختمان های بتن آرمه🔗
کلیات🔗
مبحث نهم مقررات ملّی ساختمان ضوابط لازم در طراحی و اجرای ساختمان های بتن آرمه را بیان می نماید، فصول ابتدایی این مبحث به بیان کلیات، مصالح مورد استفاده و مشخصات هر یک از آنها، استانداردهای مشخصات و آزمایش ها، کیفیت بتن مصالح و اصول آرماتوربندی، قالب بندی اجرایی مرتبط با ساخت، عمل آوری و نگهداری از بتن ها و انواع آن می پردازد و سایر فصول به اصول تحلیل و طراحی سازه های بتن آرمه تحت اثر انواع بارها و تغییر شکل ها در طراحی دال ها، دیوارها، پی ها و سایر سازه های بتنی پرداخته و در خاتمه نیز ضوابط ویژه طراحی در برابر حریق و زلزله را ارائه می کند. در این مبحث مبنای طراحی سازه ها برای حصول ایمنی و قابلیت بهره برداری، بررسی و کنترل آنها در حالت های حدی است.
دامنه کاربرد🔗
ضوابط و مقررات این مبحث باید در طرح، محاسبه، اجرا و کنترل مشخصات مواد تشکیل دهنده و کیفیت اجرای ساختمان های بتنی رعایت شوند و حاوی ضوابط و مقررات مربوط به سازه های بتن آرمه ای است که با سنگدانه های معمولی و سیمان پرتلند یا سیمان آمیخته ساخته می شوند و مقاومت آنها حداقل برابر 20 مگاپاسکال می باشد.
مبحث دهم: طرح و اجرای ساختمان های فولادی🔗
کلیات🔗
هدف این مبحث تعیین حداقل ضوابط و مقرراتی است که در تحلیل، طراحی و اجرای ساختمان های فولادی جهت تامین ایمنی و بهره برداری مناسب، مورد استفاده قرار می گیرد. این مبحث شامل الزامات عمومی، الزامات طراحی، الزامات طراحی لرزهای و نیز الزامات ساخت، نصب و کنترل می باشد. در این مبحث مبنای طراحی سازه ها، بررسی و کنترل آنها در حالت های حدی مقاومت و بهره برداری برای حصول ایمنی و قابلیت بهره برداری است. در این مبحث روش طراحی مورد استفاده برای تامین الزامات حالتهای حدی مقاومت، روش ضرایب بار و مقاومت (LRFD) می باشد که بر پایه جنبه ی احتمالاتی بار و مقاومت، کالیبراسیون با روش تنش مجاز و تجربیات مهندسی استوار می باشد و از طریق دو سری ضرایب ایمنی شامل تشدید ضرایب بارها و اعمال ضرایب کاهش مقاومت در تحلیل و طراحی منظور می گردد. البته در این مبحث طراحی بر اساس روش مقاومت مجاز (ASD) نیز مجاز دانسته شده است و مقررات و ضوابط مربوط به این روش در پیوست (1) این مبحث ارائه گردیده است. بر اساس این مبحث در طراحی بر اساس حالت های حدی بهره برداری، مجموعه سازه شامل اعضا و اتصالات آن نیز باید از نظر قابلیت بهره برداری مناسب مورد کنترل و طراحی قرار گیرند.
دامنه کاربرد🔗
کاربرد این مبحث در محدوده ساختمان ها با کاربری های مندرج در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و آیین نامه اجرایی آن می باشد و شامل سازه های خاص از قبیل پل های جاده و راه آهن نیست.
مبحث یازدهم: طرح و اجرای صنعتی ساختمان ها🔗
کلیات🔗
مبحث یازدهم مقررات ملّی ساختمان تحت عنوان «طرح و اجرای صنعتی ساختمان ها» در دو بخش ساختمان های فولادی و ساختمان های بتنی تهیه و تدوین گردیده است. در این مبحث تمرکز اصلی بر روی سیستم های سازه ای ساختمان های فولادی و بتنی ارائه شده و در بخش ساختمان های فولادی به دو سیستم سازه ای پیچ و مهرهای و قاب فولادی سبک «LSF» و در بخش ساختمان های بتنی، سیستم های ساختمان های بتنی پیش ساخته، قالب عایق ماندگار «ICF»، پنل های پیش ساخته سبک سه بعدی D3 و قالب تونلی پرداخته شده است.
دامنه کاربرد🔗
حداقل ضوابط اجرای ساختمان های فولادی و بتنی به روش های صنعتی مطرح شده در مبحث یازدهم ارائه شده است. دامنه کاربرد این مبحث شامل کلیه ساختمان هایی است که به روش های صنعتی مطرح شده در آن طراحی و ساخته می شوند.
مبحث دوازدهم: ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا🔗
کلیات🔗
در این مبحث وظایف هر یک از عوامل دست اندر کار اجرای ساختمان از قبیل صاحبکار، سازنده یا مجری، ناظر، شهرداری و سازمان نظام مهندسی در رابطه با ایمنی، بهداشت و محیط زیست کارگران، عابرین، ساکنان و شاغلین مجاور کارگاه ساختمان و همچنین حفاظت از ساختمان ها، ابنیه، وسائل نقلیه و درختان مجاور کارگاه ساختمانی در مقابل خطرات ناشی از اجرای عملیات اجرایی بیان شده است. مطالب موجود در این مبحث شامل: ایمنی عابران و مجاوران کارگاه ساختمانی، جلوگیری از سقوط افراد، جلوگیری از حریق، سوختگی و برق گرفتگی و بهداشت کار و تسهیلات بهداشتی، وسایل و تجهیزات حفاظت فردی، وسایل و سازه های حفاظتی، ایمنی کار با وسایل تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی، ایمنی کار در استفاده از وسایل دسترسی شامل داربست، نردبان و ... و همچنین ایمنی در تخریب ساختمان ها و ایمنی عملیات خاکی و به خصوص ایمنی گودبرداری و حفاظت دیوارهای گودبرداری و ساختمان های مجاور گودبرداری و ایمنی در اجرای عملیات ساخت و نصب اسکلت ساختمان اعم از ساختمان های فولادی و بتنی و در آخر رعایت ایمنی در اجرای تأسیسات گرمایی، تعویض هوا و تهویه مطبوع، سیم کشی و نصب تأسیسات و تجهیزات برقی می شود.
دامنه کاربرد🔗
رعایت مفاد این مبحث به همراه آیین نامه حفاظتی کارگاه های ساختمانی در انجام عملیات ساختمانی لازم الاجرا است.
مبحث سیزدهم: طرح و اجرای تأسیسات برقی ساختمان ها🔗
کلیات🔗
مبحث سیزدهم مقررات ملّی ساختمان، تأسیسات سیم کشی سیستم های جریان متناوب با ولتاژ تا 1000 ولت مؤثر و تأسیسات سیم کشی سیستم های جریان متناوب و با ولتاژ بیش از 1000 ولت مؤثر (به جز سیم کشی داخلی دستگاه ها)، که از سیستم های فشار ضعیف تا 1000 ولت تغدیه می کنند، تأسیسات سیم کشی کلیه سیستم های مربوط به لوازم و دستگاه هایی که مقررات خاصی برای آنها وضع نشده باشد و همچنین تأسیسات سیم کشی ثابت وسایل ارتباطی- انتقال علائم و فرمان و مشابه آنها -به استثنای سیم کشی های داخلی دستگاه ها را در بر می گیرد. در این مبحث مواردی از قبیل الزامات مربوط به تأمین نیروی برق (انشعاب، پست، مولد)، الزامات نصب و طراحی اتاق ترانسفورماتور، اتصال زمین، نیروی برق اضطراری، تابلو برق، تجهیزات و وسایل حفاظت و کنترل، مدارها (کابل کشی- سیم کشی) و لوله کشی و همچنین تجهیزات سیم کشی، تأسیسات جریان ضعیف، شدت روشنایی داخلی شرح داده شده است.
دامنه کاربرد🔗
دامنه کاربرد مبحث سیزدهم مقررات ملّی ساختمان شامل: ساختمان های مسکونی، تجاری، اداری، درمانی، آموزشی، عمومی، صنعتی و نمایشگاه های دائمی و موقت، پارک های تفریحات، کارگاه های ساختمانی و ساختمان های کشاورزی و دامداری، همچنین هرگونه ساختمانی که مقررات مخصوصی برای تأسیسات الکتریکی آن وضع نشده، می باشد. مبحث سیزدهم مقررات ملّی ساختمان، وسایل حمل و نقل الکتریکی (لکوموتیو الکتریکی)، وسایل الکتریکی خودروها، تأسیسات الکتریکی کشتی ها، تأسیسات الکتریکی هواپیماها، تأسیسات الکتریکی روشنایی معابر عمومی، تأسیسات الکتریکی معادن و همچنین تأسیسات صاعقه گیر ساختمان ها را در بر نمی گیرد.
مبحث چهاردهم: تأسیسات مکانیکی🔗
کلیات🔗
مبحث چهاردهم مقررات ملّی ساختمان برای اطمینان از ایمنی جان و مال افراد و تضمین تندرستی و سلامتی آنان در طراحی، اجرا، بهره برداری و نگهداری، تغییرات و بازرسی تاسیسات مکانیکی ساختمان می باشد. تاسیسات مکانیکی شامل تأسیسات حرارت مرکزی و تهویه مطبوع، تعویض هوا، و تهیه و ذخیره آب گرم مصرفی داخل ساختمان است. تهویه مطبوع با کنترل همزمان عوامل چهارگانۀ دما، رطوبت، سرعت وزش و تمیزی هوا، هوای داخل ساختمان را مناسب برای زندگی انسان می نماید. در این مبحث به مقولۀ تعویض هوا، تخلیۀ هوا، کانال کشی هوا و لوله کشی آب گرم و آبسرد مورد استفاده در گرمایش و سرمایش ساختمان پرداخته می شود. انواع دستگاه های گرم کننده و سردکننده ازقبیل دیگ، چیلر، مخزن انبساط، آب گرمکن، بخاری، کولر، کوره و شومینه مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. موضوع ذخیره سازی و لوله کشی سوخت، تأمین هوای احتراق و تخلیۀ محصولات احتراق وسایل سوخت سوز مطرح می گردد و در آخر، به موضوع تبرید و سرمایش ساختمان پرداخته می شود.
دامنه کاربرد🔗
دامنه کاربرد این مبحث شامل طراحی، اجرا، بهره برداری و نگهداری، تغییرات و بازرسی تأسیسات گرمایی، تعویض هوا و تهویه مطبوع و نیز تهیه و ذخیره آب گرم مصرفی در داخل ساختمان، می باشد. همچنین الزامات تأسیسات ساختمانی زیر خارج از حدود الزامات مبحث مذکور است، الف) تأسیسات بهداشتی ساختمان ب) تأسیسات آتش نشانی ساختمان ج) لوله کشی گاز سوخت داخل ساختمان
مبحث پانزدهم: آسانسورها و پلکان برقی🔗
کلیات🔗
این مبحث شامل دو بخش است که در آنها مقرراتی برای آسانسورها، پله های برقی و پیاده روهای متحرک وضع شده است این مقررات متناسب با ترکیب جمعیت از نظر سنی و توانایی، همچنین متناسب با نوع کاربری ساختمان ها نوشته شده است. انواع آسانسورهایی که در ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرد عبارتست از آسانسورهای کششی و آسانسورهای هیدرولیک جهت حمل مسافر، صندلی چرخدار، برانکارد، تخت بیمارستانی، خودرو، بار و ... . برای هر کدام از آسانسورها الزامات و نحوه طراحی و مقررات استفاده از آن وضع شده است. در بخش پله برقی، زاویه شیب، عرض و انتخاب پله برقی متناسب با تعداد نفرات و جمعیت ساختمان، با فرمول هایی ارائه شده است. تمامی موارد ایمنی در حین استفاده هم در مقررات این مبحث آورده شده است. زاویه شیب و سرعت معمول و استاندارد پیاده روی متحرک هم شرح داده شده است. در بخش پایانی نمونه شناسنامه های اطلاعات فنی آسانسور و پله برقی که باید توسط سازندگان این دستگاه ها تکمیل شود آورده شده است. همچنین در این مبحث جداول ابعادی برای انتخاب ابعاد آسانسور، بر اساس استانداردهای ملّی و بین المللی، موارد تکمیلی در خصوص جزئیات طراحی و علائم نقشه ها نیز گنجانیده شده است.
دامنه کاربرد🔗
دامنه کاربرد این مبحث آسانسورها، پله های برقی و پیاده روهای متحرک در ساختمان می باشد.
مبحث شانزدهم: تأسیسات بهداشتی🔗
کلیات🔗
مبحث شانزدهم مقررات ملّی ساختمان بیانگر حداقل الزاماتی است در مورد تاسیسات بهداشتی که مواردی از قبیل: لوله کشی و ذخیره سازی آب مصرفی در ساختمان، لوله کشی فاضلاب بهداشتی، لوله کشی هواکش فاضلاب، لوازم بهداشتی، لوله کشی آب باران ساختمان، توزیع آب مصرفی در ساختمان، بست و تکیه گاه را بیان می کند.
دامنه کاربرد🔗
طراحی، نظارت، انتخاب مصالح و دستگاه ها، اجرای کار، تعمیر، تغییر و نگهداری و بهره برداری تأسیساتی، باید طبق الزامات مندرج در این مبحث انجام شود. طراحی و اجرای حوض چه پمپاژ فاضلاب و لوله کشی فاضلاب بعد از پمپ که فاضلاب در آن تحت فشار جریان می یابد، خارج از حدود این مقررات است.
مبحث هفدهم: لوله کشی گاز طبیعی🔗
کلیات🔗
این مبحث حداقل ضوابط لوله کشی گاز طبیعی ساختمان های مسکونی، عمومی و خاص، مجتمع ها و شهرک های مسکونی، ساختمان ها، محوطه ها و شهرک های صنعتی را دربر می گیرد و با هدف طراحی، اجرای لوله کشی، نصب، راه اندازی و نگهداری وسایل گازسوز در ساختمان ها و محوطه ها است. مقررات این مبحث، کاربری گاز طبیعی تحویلی به ساختمان ها و محوطه ها برای مصارف تا حداکثر 5000 مترمکعب در ساعت و فشارهای بین یک چهارم پوند بر اینچ مربع تا شصت پوند بر اینچ مربع را شامل می شود. طراحی، انتخاب مصالح، اجرای لوله کشی گاز طبیعی، آزمایش ها، بازرسی ها، کنترل های کیفی، دودکش ها، هوارسانی و تأمین هوای احتراق، نصب، راه اندازی، ایمنی و بهره برداری از لوازم گازسوز در ساختمان ها و محوطه هایی که لوله کشی گاز طبیعی در آنها اجرا نشده باید طبق ضوابط مبحث هفدهم مقررات ملّی ساختمان انجام شود.
دامنه کاربرد🔗
لوله کشی گاز مایع، گازهای سوختنی به غیر از گاز طبیعی و گازهای غیرسوختنی خارج از شمول مقررات این مبحث می باشند. دامنه کاربرد این مبحث به شرح زیر است:
-
بخش اول مبحث: حداقل ضوابط طراحی، اجرا و کنترل های کیفی لوله کشی گاز نصب و راه اندازی وسایل گازسوز، دودکش ها و هوارسانی به وسایل گازسوز، ضوابط بهره برداری و ایمنی برای گاز تحویلی ساختمان ها با فشار \(1/4\) پوند بر اینچ مربع و حداکثر مصرف 160 مترمکعب بر ساعت و قطر لوله حداکثر 4 اینچ را در بر می گیرد. $$ \operatorname{ker} f={g\in G:f(g)=e_{H}} $$
-
بخش دوم مبحث: حداقل ضوابط طراحی، اجرا و کنترل های کیفی لوله کشی گاز مجتمع ها و ساختمان های مسکونی، محوطه ها و ساختمان های صنعتی و شهرک های مسکونی و صنعتی برای فشارهای بین 2 تا 60 پوند بر اینچ مربع یا مصارف بالاتر از 160 مترمکعب بر ساعت تا حداکثر 5000 مترمکعب در ساعت را در برمی گیرد.
مبحث هجدهم: عایق بندی و تنظیم صدا🔗
کلیات🔗
در این مبحث نتایج تأمین شرایط آکوستیکی، آسایش صوتی و جلوگیری از اتلاف امکانات در زندگی ماشینی برای ساکنان شهرهای بزرگ شرح داده شده است. مواد و عناصر ساختمانی که فضاهای ساخته شده را شکل می دهند، چگونگی شنیدن صداها و حتی چگونگی انتقال صدا به فضاهای اطراف را تعیین می کنند. با درک برخی از اصول پایه آکوستیکی و چگونگی کنترل صدا توسط مواد و ساختارها، می توان از بسیاری از مشکلات جلوگیری و یا حداقل در مراحل اولیه آن را حل کرد و باعث کاهش هزینه های بازسازی گردید. مطالب موجود در این مبحث شامل: مقررات آکوستیکی برای ساختمان ها با کاربری های مختلف، تعیین حداکثر تراز معادل نوفه زمینه در یک فضا، حداقل شاخص کاهش صدای وزن یافته برای پوسته خارجی ساختمان، جدا کننده بین فضاهای مختلف، حداکثر تراز کوب های معمول شده وزن یافته برای سقف بین طبقات و زمان واخنش بهینه برای فضاهای مختلف با کاربری های متفاوت می شود.
دامنه کاربرد🔗
این مبحث برای تراز نوفه زمینه و زمان واخنش تعیین شده برای فضاهای مختلف و روش اندازه گیری مربوط به تراز نوفه زمینه، زمان واخنش و شاخص های صدابندی جدارها کاربرد دارد.
مبحث نوزدهم: صرفه جویی در مصرف انرژی🔗
کلیات🔗
در بین مباحث مقررات ملّی ساختمان، مبحث نوزدهم تعیین کننده ترین نقش را در زمینه بهینه سازی مصرف انرژی در ساختمان و حفاظت از محیط زیست ایفا می کند. در مبحث 19 مقررات ملّی ساختمان ضوابط مرتبط با صرفه جویی در مصرف انرژی در ساختمان تعیین می گردد. برای این منظور، روش های طرح، محاسبه و اصول کلی اجرای عایق کاری حرارتی پوستۀ خارجی، سیستم های تأسیسات گرمایی، سرمایی، تهویه، تهویه مطبوع، تأمین آبگرم مصرفی، و الزامات طراحی سیستم روشنایی الکتریکی در ساختمان ها، برای بهینه سازی مصرف انرژی مشخص می گردد. شایان ذکر است که در کنار رعایت الزامات تعیین شده در این مبحث، باید همواره دیگر ضوابط مقررات ملّی ساختمان نیز، خصوصاً اصول مرتبط با تأمین شرایط ایمنی و بهداشت ساکنان ساختمان ها ملاک عمل قرار گیرد.
دامنه کاربرد🔗
ضوابط ارائه شده در مورد پوسته خارجی برای تمام ساختمان های جدیدالاحداث، به جز ساختمان های گروه چهار، از نظر صرفه جویی در مصرف انرژی لازم الاجراست. این ضوابط در قالب دو روش (الف کارکردی و روش ب تجویزی) ارائه شده است. از روش کارکردی می توان در مورد تمام ساختمان ها استفاده کرد، اما کاربرد روش تجویزی به ساختمان های مسکونی 1 تا 9 طبقه، با زیربنای مفید زیر 2000 مترمربع، و ساختمان های گروه سه از نظر صرفه جویی در مصرف انرژی محدود می شود. همچنین، رعایت ضوابط مربوط به سیستم ها و تجهیزات مکانیکی و سیستم روشنایی در مورد تمامی ساختمان ها، با کاربری های مندرج در این مبحث، الزامی است.
مبحث بیستم: علائم و تابلوها🔗
کلیات🔗
مبحث بیستم مقررات ملّی ساختمان، مسئولین مؤسسات دولتی و عمومی و بخش خصوصی، کارفرمایان و مدیران کارگاه ها و ساختمان ها را ملزم می کند تا پیام رسانی در محیط زندگی مردم را به نحو مؤثر و مطلوب، توسط تابلوها و علائم، تأمین نمایند تا در محل هایی که احتمال خطری تهدید کننده سلامت و ایمنی افراد وجود دارد، علائم هشدار دهنده نصب کنند. این مقررات شامل نظارت بر طراحی و ساخت و بهره برداری از پیام، سازه، محل نصب و دیگر الزامات برای کلیه علائم و اعلانات مرسوم مانند پلاک ها و تابلوها و دیگر وسائل اطلاع رسانی، از قبیل اشارات حرکتی دست، علائم صوتی و نوری و آژیرهای خطر و غیره است
دامنه کاربرد🔗
این مبحث برای استفاده در علائم و تابلوها در کارگاه های ساختمانی، تابلوهای ایمنی داخل ساختمان و محوطه های کاربری های شهری، صنعتی، بیمارستانی و ... کاربرد دارد.
مبحث بیست و یکم: پدافند غیرعامل🔗
کلیات🔗
این مبحث به اقدامات غیرمسلحانه ای که به کارگیری آنها موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، ارتقاء پایداری ملّی، تداوم فعالیت های ضروری و تسهیل مدیریت بحران در برابر تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می شود، می پردازد. رعایت این مبحث موجب حفظ جان و مال انسان در برابر حوادث، تهدیدات و استمرار فعالیت های اساسی و ضروری مردم، تضمین تداوم تأمین نیازهای حیاتی مردم (از قبیل آب، نان و غذا، پناهگاه، انرژی، ارتباطات، بهداشت و امنیت) و سهولت در اداره کشور در شرایط بروز تهدید و بحران ناشی از تجاوزات خارجی در مقابل حملات و اقدامات خصمانه و مخرب دشمن از طریق طرحریزی و اجرای طرحهای دفاع غیرعامل و کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی و مستحدثات و تأسیسات و تجهیزات حیاتی و حساس کشور می شود ضوابط ارائه شده در این مبحث به منظور کاهش آسیب پذیری ساختمان ها در برابر تهدیدات نظامی و همچنین اعمال اقدامات و تدابیر و ملاحظات لازم شامل ایمن سازی، مستحکم سازی، پیش بینی سامانه های جایگزین، تسهیل مدیریت بحران در زیرساخت ها و مکانیابی، در حوزه ساختمان سازی استفاده می شود.
دامنه کاربرد🔗
- ضوابط مندرج در این مبحث شامل طرح و اجرای ساختمان ها با انواع سیستم باربری، در برابر آثار بارهای انفجار ناشی از اصابت غیرمستقیم می باشد.
- دامنه کاربرد مقررات این مبحث شامل ساختمان های متعارف از جمله: ساختمان های مسکونی 4 طبقه و بیشتر، اداری و تجاری 4 طبقه و بیشتر، مجموعه های ورزشی، تفریحی، سالن های اجتماعات، فروشگاه ها، هتل ها، مدارس، دانشگاه ها، مساجد با ظرفیت بیش از 100 نفر، سالن های سینما و تئاتر و بیمارستان ها می باشد.
- ساختمان ها و تأسیسات زیر مشمول مقررات مندرج در این مبحث نمی باشند: سیلوها، سدها، آب بندها، مخازن ذخیره سوخت، برج های صنعتی، برج های مراقبت فرودگاه ها، برج های مخابراتی و رادیو تلویزیونی، یادمان های مرتفع، دکل ها، دودکش ها، ابنیه راه ها، پل ها، پالایشگاه ها، نیروگاه ها، اسکله ها و بنادر، استحکامات نظامی، تونل ها، متروها، خطوط انتقال نفت و گاز و آب و فاضلاب و مخابرات و برق، تأسیسات تلمبه خانه های نفتی، ایستگاه های تقویت و تقلیل فشار گاز، پست های توزیع و انتقال برق، دیسپاچینگ ها، سوئیچینگ ها و ساختمان های مربوط به مقام معظم رهبری، رؤسای قوای سهگانه، شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی امنیت ملّی، فرماندهی مدیریت بحران ملّی، فرماندهی و ستاد کل نیروهای مسلح، فرماندهی و ستاد کل (سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیروی انتظامی)، قرارگاه های نظامی، انتظامی و امنیت ملّی، ساختمان های اصلی وزارتخانه های اطلاعات کشور، دفاع، امورخارجه، بانک مرکزی، ساختمان های مرکز و مراکز ضبط و پخش ویژه صدا و سیمای جمهوری اسلامی، برج های مخابراتی و ارتباطی، برج های مسکونی، تجاری، اداری بیش از بیست طبقه و بیمارستان های بیش از 500 تخت خواب و هرگونه سازه ها و تأسیسات خاص که طراحی آنها مستلزم انجام مطالعات ویژه بوده و یا جهت تهدیدات خارج از مقررات این مبحث می باشند.
- به منظور تأمین ایمنی و کاهش آسیب پذیری و مقابله با تهدیدات الکترومغناطیسی (EMP) و گرافیتی و سایبری، باید از مقررات و آئین نامه های معتبر مربوطه استفاده شود.
- تهدیدات ناشی از انفجارهای هسته ای، حملات شیمیایی و میکروبی، برخورد مستقیم پرتابه به سازه ها و تأسیسات، اغتشاشات الکترونیکی، تهدیدات بیولوژیکی، مشمول مقررات این مبحث نمی باشد.
تعاریف مباحث مقررات ملّی ساختمان🔗
آسانسور: (15)🔗
وسیله ای است متشکل از کابین و معمولاً وزنه تعادل و اجزا دیگر که با روش های مختلفی مسافر (نفر) یا بار یا هر دو را در مسیر بین طبقات ساختمان جابجا می کند.
آسانسور کششی: (15)🔗
آسانسوری است که حرکت آن بر اثر اصطکاک بین سیم بکسل و شیار فلکه کشش، به هنگام چرخش آن توسط سیستم محرکه انجام می شود.
آسانسور هیدرولیکی: (15)🔗
در این نوع آسانسور عامل حرکت کابین، سیلندر و پیستون هیدرولیکی است و ممکن است وزنه تعادل نیز داشته باشد و معمولاً برای ارتفاعات کم و سرعت های کم کاربرد دارد.
آشکارساز گاز مونواکسیدکربن: (17)🔗
وسیله ای حساس در مقابل وجود گاز مونواکسیدکربن در محیط که قبل از رسیدن غلظت گاز به حد خطرناک (معمولاً m.p.p 50 (وجود گاز را به طریق صوتی یا نوری یا طرق دیگر اعلام می نماید.
آشکارساز نشت گاز قابل اشتعال: (17)🔗
وسیله ای حساس در مقابل وجود گاز قابل اشتعال در محیط که قبل از رسیدن غلظت گاز به حد خطرناک، وجود گاز را به طریق صوتی یا نوری یا طرق دیگر اعلام می نماید.
آگهی علائم تصویری وتابلو: (20)🔗
شامل پیام تصویری، رنگ و مطالب آنها است.
آیین نامه اجرایی: (2)🔗
آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب بهمنماه 1375
آیین نامه ماده :33 (2)🔗
آیین نامه اجرایی ماده 33 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب تیرماه 1383 هیات وزیران
اتصال: (10)🔗
مجموعه اجزایی که دو یا چند عضو را به هم متصل می نمایند.
اتصال ساده: (10)🔗
اتصال ساده به اتصالی گفته می شود که در آن اتصال تیرها، شاه تیرها و خرپاها، انعطاف پذیر (بدون قید دورانی) بوده و می توان آنها را فقط در مقابل برش (عکس العمل های تکیه گاه) محاسبه نمود.
اتصال گیردار: (10)🔗
اتصال گیردار به اتصالی گفته می شود که در آن اتصال قادر به انتقال لنگر بدون ایجاد دوران محسوسی در بین اعضاء اتصالی می باشد.
اتصال نیمه گیردار: (10)🔗
اتصال نیمه گیردار به اتصالی گفته می شود که در آن اتصال قادر به انتقال لنگر به همراه دوران قابل ملاحظه بین اعضاء اتصالی می باشد.
ارتفاع طبقه و بنا: (3)🔗
منظور از ارتفـاع یک طبقه، فاصله قائم از کف تمام شده طبقه بالاتر است. ارتفـاع طبقه آخر بنا، حدفاصل کف تمام شده آن طبقه تا کف تمام شده متوسط سطح بام ساختمان می باشد. ارتفـاع بنا به ارتفـاع تمام طبقات یا فاصله قائم از کف زمین طبیعی تا متوسط ارتفـاع بام ساختمان گفته می شود
اضافه جریان: (13)🔗
هر جریانی که بیش از جریان اسمی تجهیزات برقی باشد.
اطلاعات ژئوتکنیکی: (7)🔗
به داده های ژئوتکنیکی گفته می شود که پردازش شده باشند.
اعضاء باربر: (3)🔗
اعضایی از ساختمان که بارهای وارد بر ساختمان را به شالوده ها انتقال می دهند.
اعضاء مختلط: (10)🔗
اعضای سازه ای که مقطع آنها از بتن و فولاد تشکیل شده باشد.
اعضاء مرکب: (10)🔗
اعضای سازه ای که مقطع آنها از دو یا چند عضو فولادی تشکیل شده باشد.
افزایش بنا: (3)🔗
انجام هرگونه عملیات ساختمانی که سطح یا حجم یک بنا را افزایش دهد.
الکترود زمین: (13)🔗
یک قطعه یا قسمت هادی یا گروهی متشکل از قطعات هادی که در تماس بسیار نزدیکی با زمین بوده و با آن اتصال الکتریکی بر قرار می کند.
ایستگاه تقلیل فشار اولیه: (17)🔗
تجهیزاتی که در محل تحویل گاز از شبکه گاز شهری به مشترک نصب و فشار تحویلی را تنظیم و حجم گاز را اندازه گیری می کنند. این ایستگاه ها تحت نظر شرکت گاز ناحیه اجرا و بهره برداری می شوند.
ایستگاه تقلیل فشار ثانویه: (17)🔗
تجهیزاتی هستند که فشار شبکه گاز را تقلیل داده و به فشار قابل بهره برداری بخش های مختلف سیستم لوله کشی گاز تبدیل می کنند
ایستگاه مشترکین عمده: (17)🔗
تجهیزاتی که به منظور اندازه گیری مقدار گاز، تنظیم و تثبیت فشار گاز در محل مورد تأیید شرکت گاز استان نصب گردیده و در مالکیت شرکت گاز استان می باشد.
اینرسی حرارتی: (19)🔗
قابلیت کلی پوسته خارجی و جدارهای داخلی در ذخیره انرژی، باز پس دادن آن و تأثیرگذاری بر نوسانهای دما و بار گرمایی و سرمایی فضاهای کنترل شده ساختمان. اینرسی حرارتی ساختمان با استفاده از جرم سطحی مفید ساختمان گروه بندی می شود.
بازشو: (19)🔗
همه سطوح قابل باز شدن در پوسته ساختمان، که برای دسترسی، تأمین روشنایی، دید به خارج، خروج گاز حاصل از سوخت، تهویه و تعویض هوا ایجاد می گردند، مانند درها، پنجره ها و نورگیرها.
بام تخت: (19)🔗
پوشش نهایی ساختمان که شیبی کمتر از 10 درجه یا مساوی آن، نسبت به افق دارد.
بالکن: (4)🔗
سطحی است که از 2 یا 3 طرف بطور مستقیم در مجاورت هوای آزاد قرار گرفته است و زیر آن به وسیله فضای بست های اشغال نگردیده باشد.
بام شیبدار: (19)🔗
پوشش نهایی ساختمان که شیبی بیشتر از 10 درجه و کمتر از 60 درجه نسبت به سطح افقی دارد. بر روی سقف شیبدار، فضای خارج و در زیر آن، فضای کنترل شده یا کنترل نشده قرار دارد. اگر شیب جدار بیش از 60 درجه باشد، از دید این مبحث دیوار تلقی می شود.
بخاری با دودکش: (14)🔗
بخاری با سوخت گاز، مایع یا جامد برای گرم کردن موضعی فضا، که محصولات احتراق را از طریق دودکش مستقیماً به فضای خارج انتقال می دهد
بخاری بدون دودکش: (14)🔗
بخاری گازسوز بدون دودکش که به صورت تابشی، یا با جابجایی طبیعی هوا و یا به کمک پروانه برقی، بصورت موضعی فضا را گرم می کند.
بدنه هادی: (13)🔗
بدنه های هادی (فلزی) و اجزای دیگر تجهیزات الکتریکی که هادی می باشند و می توان آنها را لمس نمود و بطور عادی برقدار نیستند اما در حالت وجود اتصالی، ممکن است برقدار شوند.
برچسب انرژی: (19)🔗
برچسب تعیین شده توسط مقامات ذیصلاح، به منظور نصب بر روی تولیدات صنعتی مورد استفاده در ساختمان، برای مشخص کردن حد کیفیت محصولات از نظر مصرف انرژی.
برق گرفتگی: (13)🔗
پدیدهای است پاتوفیزیولوژیکی که در نتیجه عبور جریان الکتریکی از بدن انسان یا حیوان به وجود می آید.
بعد اسمی: (10)🔗
بعد تئوریک یا مشخص شده، همانند ابعاد ارائه شده در جداول مشخصات مقاطع.
بنای موجود: (3)🔗
بنایی که مطابق مقررات و قوانین گذشته اجرا و تکمیل شده است.
پاکت حجمی بنا: (4)🔗
حجم ساده شده ای است که کل بنا بر اساس ضوابط مصوب در آن محاط می گردد.
پایانه حرارتی: (19)🔗
بخشی از یک سیستم مرکزی سرمایی یا گرمایی که در آخر مدار قرار دارد و انرژی منتقل شده توسط مدار توزیع را به فضا یا فضاهای کنترل شده انتقال می دهد (مانند رادیاتور).
پایداری: (10)🔗
حالت حدی حاصله در بارگذاری اجزای سازه ای، قاب یا سازه، که در آن تغییر مختصری در هندسه یا بارها منجر به جابجائی های قابل ملاحظه نمی شود.
پرچم: (20)🔗
علائمی منصوب بر پایه از مصالح قابل انعطاف مثل پارچه و... است.
پروانه اشتغال: (2)🔗
پروانه اشتغال به کار موضوع ماده 4 قانون
پروانه ساختمان: (2)🔗
پروانه ساختمانی صادره توسط شهرداری ها یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان
پکیج گازسوز: (17)🔗
دستگاه گازسوز تأمین کننده آب گرم سیستم گرمایش و آب گرم مصرفی داخل ساختمان ها که معمولاً برای هر واحد مسکونی به صورت مستقل، نصب می شود.
پلاک: (20)🔗
تابلوهای کوچک با حداکثر مساحت تعیین شده در مقررات که پیام هایی چون معرفی کاربری های مستقر در بنا دارد.
پلکان خارجی: (3)🔗
پلکانی که حداقل از یک طرف در ارتباط مستقیم با فضای آزاد باشد.
پلکان متحرک: (3)🔗
پلکانی که به کمک وسایل و دستگاه های مکانیکی حرکت کند.
پله برقی: (15)🔗
وسیله ای است که در مسیر حرکت افراد پیاده جهت بالا یا پایین بردن آنها در دو طبقه غیر هم سطح به کار می رود و به وسیله پله یا تسمه که توسط نیروی محرکه برقی به حرکت در آورده می شود سبب
پوسته خارجی: (19)🔗
تمام سطوح پیرامونی ساختمان، اعم از دیوارها، سقف ها، کف ها، بازشوها، سطوح نورگذر و مانند آنها، که از یک طرف با فضای خارج یا کنترل نشده، و از طرف دیگر با فضای کنترل شده داخل ساختمان در ارتباط هستند. پوسته خارجی در تمام موارد الزاماً با پوسته کالبدی ساختمان یکی نیست، زیرا پوسته کالبدی ممکن است دربرگیرنده فضاهای کنترل نشده نیز باشد. پوسته خارجی ساختمان همچنین شامل عناصری است که، در وجه خارجی خود، مجاور خاک و زمین هستند.
پی: (7)🔗
به مجموعه بخش هایی از سازه و خاک در تماس با آن اطلاق می شود که انتقال بار بین سازه و زمین از طریق آنها صورت می گیرد.
پی های سطحی یا شالوده ها: (7)🔗
به پی هایی گفته می شود که در عمق کم و نزدیک سطح زمین (عمق پی کمتر از ابعاد سطح پی و یا کمتر از سه متر باشد) ساخته می شوند. این پی ها شامل: شالوده های منفرد، نواری و گسترده می باشند. شالوده ها ممکن است سنگی، بتنی و یا بتن آرمه از نوع دال تنها و یا ترکیبی از تیر و دال باشند.
پی های عمیق یا شمع ها: (7)🔗
به پی هایی گفته می شود که نسبت عمق قرارگیری به کوچکترین بعد افقی آنها از 10 تجاوز کند. این پی ها شامل: انواع شمع ها، دیوارک ها و دیوارهای جدا کننده می شوند. پی های عمیق در ساختمان ها معمولاً به وسیله یک سازه میانی، که کلاهک یا سر شمع نامیده می شود، بارهای سازه را به زمین منقل می نمایند.
پی های نیمه عمیق: (7)🔗
به پی هایی گفته می شود که در حد فاصل بین پی های سطحی و پی های عمیق قرار دارند. پی های صندوق های و پی های چاهی معمولاً در این گروه قرار دارند.
پی های ویژه: (7)🔗
به پی هایی گفته می شود که معمولاً در تعریف گروه های فوق نمی گنجند. مانند مهارها یا ریز شمع ها، ستون های شنی و به سازی خاک در عمق. در این پی ها برای انتقال بار از سازه به زمین از فشار، کشش یا اصطکاک بهره گیری می شوند.
تابلوها و علائم تصویری: (20)🔗
علائمی است که با ترکیبی از شکل، رنگ، نوشته، سمبل و نشانه تصویری به دیده آید و حاوی پیام مشخصی باشد. ممکن است دارای سازه یا فاقد آن بوده، به ساختمان یا دیواری الصاق یا روی زمین و نرده و امثال آن قرار گیرد.
تابلو و علائم تصویری (از جهت مدت زمان استفاده): (20)🔗
-1 علائم تصویری و تابلوی دائم: محدودیتی به لحاظ مدت زمان نصب نداشته باشد. تابلوهایی که جواز نصب آنها دارای زمان محدود است نیز در صورتی که امکان تمدید جواز داشته باشند، تابلوی دائم محسوب می گردند. -2 علائم تصویری و تابلوی موقت: برای مدتی محدود به نمایش در می آید. در چنین تابلوهای الزامی به استفاده از مصالح مقاوم نیست، اما نکات ایمنی باید رعایت گردد.
تابلوی کنترل آسانسور: (15)🔗
مجموعه ای شامل مدارهای فرمان و قدرت که وظیفه کنترل حرکت کابین و پاسخگویی به احضار را به عهده دارد.
تأسیسات الکتریکی: (13)🔗
مجموعه ای است از تجهیزات الکتریکی به هم پیوسته برای انجام هدف یا اهداف معین که دارای مشخصه های هماهنگ و مرتبط باشند.
تجهیزات الکتریکی: (13)🔗
وسایل، تجهیزات، لوازم، دستگاه ها و مصالحی اند که برای تولید، انتقال، توزیع یا مصرف انرژی الکتریکی به کار می روند مانند مولدها، لوازم و اسباب و دستگاه های برقی، وسایل اندازه گیری، وسایل حفاظتی، تجهیزات و مصالح سیستم های سیم کشی و مصرف کننده انرژی الکتریکی.
تجهیزات دستی: (13)🔗
تجهیزاتی هستند قابل حمل که در هنگام استفاده عادی در دست گرفته می شوند و در آنها، موتور، در صورتی که وجود داشته باشد قسمتی جدانشدنی از تجهیزات را تشکیل می دهد.
تجهیزات نصب ثابت: (13)🔗
تجهیزاتی است که به نگهدارهایی محکم شده باشند یا به نحوی دیگر در محل معینی محکم و ثابت شده باشند.
تحلیل الاستیک: (10)🔗
تحلیل سازه ای بر اساس این فرض که سازه با حذف بار به شکل هندسی اولیه خود باز می گردد.
تحلیل پلاستیک: (10)🔗
تحلیل سازه ای با فرض رفتار صلب – خمیری قطعات و با استفاده از تئوری پلاستیسیته با بررسی مکانیزم خرابی.
تحلیل سازه ای: (10)🔗
تعیین آثار بار، بر اعضاء و اتصالات بر اساس اصول تحلیل سازه.
تحلیل غیرالاستیک: (10)🔗
تحلیل سازه ای با در نظر گرفتن رفتار غیرالاستیک مصالح.
تخلیه هوا: (14)🔗
خارج کردن قسمتی از هوای فضا و هدایت آن به هوای آزاد، بطور طبیعی یا با وسایل مکانیکی.
تراز طبقهشدن آسانسور: (15)🔗
منظور همتراز شدن کف کابین با کف تمام شده طبقه در محل ورودی به آسانسور است.
ترموکوپل: (17)🔗
این وسیله یکی از مهم ترین بخش های دستگاه گازسوز است که در صورت روشن نشدن مشعل دستگاه یا از بین رفتن شعله اصلی مشعل مسیر ورود سوخت به مشعل، بسته یا شعله اصلی مشعل و شمعک آن هر دو قطع می گردد.
تسلیم: (10)🔗
حالت حدی تغییر شکل غیر الاستیک که پس از رسیدن به حالت تنش تسلیم بروز می کند.
تصرف: (4)🔗
بخشی از ساختمان ها، حاصل ترکیب چند فضا (به ترتیبی که در این مقررات مشخص شده)، که به فعالیتی مشخص اختصاص داده شود. مقصود از "تصرف" در این مقررات، نوع بهره گیری از بنا یا بخشی از آن است که با مقصودی معلوم در دست بهره برداری بوده یا قرار است برای آن مقصود مورد استفاده واقع شود. انواع تصرف ها عباتند از: 1- تصرف اداری و حرفهای 2- تصرف انباری 3- تصرف آموزشی- تربیتی 4- تصرف تجمعی 5- تصرف درمانی و مراقبتی 6- تصرف صنعتی 7- تصرف کسبی و تجاری 8- تصرف مخاطرهآمیز 9- تصرف مسکونی
تصفیه هوا: (14)🔗
فرآیند کاهش ذرات زیان آور موجود در هوا از قبیل میکرو ارگانیسم ها، ذرات معلق، دود، گازهای زیان آور و مانند آنها.
تعویض هوا: (14)🔗
ورود و یا خروج هوا در یک فضا، بطور طبیعی و یا به کمک وسایل مکانیکی.
تنظیم کننده فشار گاز (رگولاتور): (17)🔗
دستگاهی است که فشار گاز ورودی را کاهش داده و آن را به میزان فشار موردنظر برای مصرف، ثابت نگه می دارد.
توقف گاه های وسایل نقلیه: (4)🔗
توقف گاه های وسایل نقلیه محل های توقف و نگهداری وسایل نقلیه هستند که توقف گاه های وسایل نقلیه در فضای باز و فضاهای توقفگاه وسایل نقلیه در ساختمان را شامل می شوند.
تهویه: (-19 14)🔗
روند دمیدن یا مکیدن هوا، از طریق طبیعی یا مکانیکی، به هر فضایی یا از هر فضایی، برای تأمین شرایط بهداشت و آسایش (از قبیل کنترل دما و میزان رطوبت هوا، جلوگیری از بروز میعان، جلوگیری از رشد میکروارگانیسمها و مانند آنها). چنین هوایی ممکن است مطبوع شده باشد.
تهویه مطبوع: (-14 19)🔗
کنترل هم زمان دما، رطوبت و پاکیزگی هوا و توزیع مناسب آن به منظور تأمین شرایط مورد نیاز فضای ساختمان.
تیر: (10)🔗
عضو سازه ای با هدف مقاومت در مقابل لنگر خمشی.
تیر ورق: (10)🔗
تیری که مقطع آن از ورق ساخته شده است.
جایگاه امداد رسانی: (4)🔗
شامل فضاها و سطوحی است که به منظور کمک و امداد رسانی در موارد اضطراری در فضاهای باز در نظر گرفته شده و مورد استفاده قرار می گیرند.
جدار نورگذر (شفاف یا نیمه شفاف): (19)🔗
جداری که ضریب عبور نور مرئی آن بزرگتر از %5 است. جدار نورگذر بر دو نوع شفاف و مات است و شامل پنجره ها، درهای خارجی نورگذر، نورگیرها و مشابه آنهاست.
جریان اتصال کوتاه (فلزی): (13)🔗
اضافه جریانی است که در نتیجه بروز اتصالی با امپدانسی بسیار کوچک بین هادی های برقداری که در شرایط عادی دارای اختلاف پتانسیل می باشند، ایجاد شود.
جریان اضافه بار (یک مدار): (13)🔗
اضافه جریانی است که در مداری برقرار می شود که از نظر الکتریکی آسیب ندیده باشد.
جریان باقیمانده: (13)🔗
جمع جبری مقادیر آنی جریان هایی (منتجه جریان های آنی) است که از همه هادی های برقدار یک مدار معین، در یک نقطه از تأسیسات الکتریکی، عبور می کند.
جریان برق گرفتگی: (13)🔗
جریانی است که از بدن انسان یا حیوان عبور کند و مشخصه های آن به نحوی باشد که احتمالاً موجب برق گرفتگی شود.
جریان مجاز: (13)🔗
(جریان مجاز حرارتی یا جریان اسمی یک هادی)، حداکثر جریانی است که بطور مداوم در شرایطی تعیین شده، بدون اینکه دمای وضعیت تعادل یک هادی از میزان معینی تجاوز نماید، می تواند از آن عبور کند. در مورد هادی ها (سیم و کابل) جریان اسمی همان جریان مجاز حرارتی است.
جریان نشت: (13)🔗
جریانی است که بین مداری که از نظر الکتریکی آسیب ندیده است و زمین یا بدنه های هادی بیگانه، برقرار شود.
جوش انگشتانه: (10)🔗
جوش ایجاد شده در سوراخ دایرهای شکل در یکی از اعضای اتصالی که باعث ایجاد پیوستگی بین آن عضو و عضو دیگر می شود.
جوش شیاری با نفوذ کامل: (10)🔗
جوش شیاری که در آن فلز جوش کاری از کل ضخامت عضو اتصالی عبور می کند.
جوش شیاری با نفوذ نسبی: (10)🔗
جوش شیاری که در آن میزان نفوذ، عمدتاً کمتر از ضخامت کامل عضو اتصالی در نظر گرفته شده باشد.
جوش کام: (10)🔗
جوش ایجاد شده در سوراخ امتدادیافته برای اتصال یک عضو به عضو دیگر.
جوش گوشه: (10)🔗
جوشی با مقطع مثلثی ایجاد شده در بین سطوح اعضای مقاطع.
چاه آسانسور: (15)🔗
فضایی است که ریل ها و برخی تجهیزات آسانسور در آن نصب می شوند و کابین و وزنه تعادل در این مکان حرکت می نمایند، معمولاً با دیوارهها، درهای طبقات و درها و دریچه های اضطراری محصور می گردد.
چاهک آسانسور: (15)🔗
فاصله قائم بین کف پایین ترین محل توقف تا کف چاه آسانسور (به ابعاد چاه آسانسور) را چاهک می گویند.
حفاظت کاتدی: (17)🔗
نوعی سیستم الکتریکی است که برای جلوگیری از خوردگی ناشی از زنگزدگی لوله های گاز دفنی به کار می رود.
حیاط: (3)🔗
فضای باز بدون سقف و بدون تصرف که از دو یا چند طرف با دیوارهای خارجی بنا محصور باشد و اگر از همه طرف به دیوارهای خارجی بنا محصور شود، در آن صورت به آن حیاط داخلی گفته می شود.
حیاط محصور (پاسیو): (4)🔗
فضایی است باز، که در میان ساختمان قرار دارد و به طور معمول اضلاع آن در تمام ارتفاع ساختمان امتداد یافته و وظیفه تأمین نور و تهویه بخشی از ساختمان را در طبقات بر عهده دارد.
خاکریزی مهندسی: (7)🔗
به خاکریزی گفته می شود که احتیاج به شناخت نوع خاک و کنترل تراکم دارد و در پایداری ساختمان مؤثر است.
خستگی: (10)🔗
حالت حدی شروع ترکخوردگی و گسترش آن در اثر تکرار بار زنده
داده های ژئوتکنیکی: (7)🔗
به پارامترهای برداشت شده از زمین ساختگاه گفته می شود که پردازش نشده است.
در کابین آسانسور: (15)🔗
دری است که در ورودی کابین قرار گرفته و معمولاً به طور خودکار باز و بسته می شود.
دستگاه: (14)🔗
هر دستگاه مکانیکی که با مصرف برق، گاز (مایع یا گاز طبیعی)، سوخت مایع یا جامد و هر نوع انرژی دیگر، به منظور استفاده در تأسیسات مکانیکی (تأسیسات گرمایی، تعویض هوا، تهویه مطبوع) طراحی و ساخته می شود.
دستگاه های گرم کننده و خنک کننده ویژه: (14)🔗
هر دستگاه مکانیکی با کاربری و ظرفیت مشخص و با مصرف هر نوع انرژی (برق، سوخت جامد، مایع، گاز)، که برای تهیه آبگرم مصرفی یا گرم کردن و یا خنک کردن موضعی فضاهای ساختمان، طراحی و ساخته شده باشد.
دستگاه یکپارچه (پکیج): (14)🔗
دستگاهی که به طور کامل در کارخانه ساخته، سوار و آزمایش شده و به صورت یک واحد مستقل، با همه قطعات و اجزای متحرک و موتور محرک، آماده نصب باشد.
دستگیره (پلکان برقی): (15)🔗
دستگیره ای از جنس لاستیک با الیاف مخصوص می باشد که متحرک بوده و سرعت آن با سرعت حرکت پله یکسان می باشد، افراد هنگام بالارفتن یا پایین آمدن از آن استفاده می کنند.
دفتر مهندسی: (2)🔗
محل انجام خدمات مهندسی ساختمان دارای مجوز فعالیت از وزارت راه و شهرسازی
دفترچه اطلاعات ساختمان: (2)🔗
دفترچه اطلاعات ساختمان مشتمل بر جدول مربوط به روند تهیه طرح، اجرا، نظارت اطلاعات ساختمان است.
دودکش: (-17 14)🔗
معبری فلزی یا با مصالح بنایی که گازهای حاصل از احتراق از راه آن به خارج ساختمان منتقل می شود.
دودکش پیش ساخته: (-17 14)🔗
دودکشی است که در کارخانه شامل معبر انتقال دود، که برای نوع و کلاس معینی از دستگاه با سوخت مایع یا گاز ساخته شده و مشخصات آن از طرف مؤسسۀ معتبر و مورد تأیید گواهی شده و دارای پلاک تأیید باشد.
دوره اجرا: (2)🔗
مدت زمانی که از تاریخ صدور پروانه ساختمان تا تحویل گزارش پایانکار ساختمان توسط ناظر هماهنگ کننده به شهرداری یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان به طول می انجامد.
دوره نظارت: (2)🔗
مدت زمانی که از تاریخ صدور پروانه ساختمان تا تحویل گزارش پایانکار ساختمان توسط ناظر هماهنگ کننده به شهرداری یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان به طول می انجامد.
دیگ: (14)🔗
یک دستگاه گرمازای بسته که برای تأسیسات گرمایی، یا سیستم تأمین آبگرم مصرفی، آب گرم یا بخار تولید می کند.
دیوار: (19)🔗
بخشی از پوسته خارجی یا داخلی غیر نورگذر ساختمان که عمودی است، یا با زاویه بیش از 60 درجه نسبت به سطح افقی قرار گرفته است.
دیوار آتش: (14)🔗
جزئی از ساختمان که ضد حریق است و از گسترش آتش در داخل یا بین ساختمان ها و سازه ها، از سویی به سوی دیگر، جلوگیری کرده و یا آن را کند می کند.
دیوار جان پناه: (3)🔗
بخش امتداد یافته دیوارهای خارجی بنا در بام که به منظور فراهم نمودن ایمنی و تفکیک همسایگی اجرا می شود.
دیوار دودبند: (3)🔗
دیوار یا دیواره ای که راهروی خروج را قطع کرده و به یک یا چند در مجهز است. این دیوار باید مانع گسترش آتش و دود باشد.
دیوار کتیبه: (3)🔗
بخشی از دیوار خارجی ساختمان که پایین یا بالای پنجره (یا بازشو) واقع می شود.
دیوار مشترک: (3)🔗
دیواری که در مرز مالکیت دو ساختمان برای بهره گیری مشترک ساخته می شود.
راه پله: (3)🔗
بخشی از مجموعه راه خروج شامل تعدادی پله یا سکو که در مجموع رفت و آمد از یک طبقه به طبقه دیگر را بدون تداخل و برخورد با مانع امکان پذیر می کند.
رشته های اصلی: (2)🔗
معماری، عمران، تأسیسات مکانیکی، تأسیسات برقی، شهرسازی، نقشهبرداری و ترافیک.
رشته های مرتبط: (2)🔗
رشته های موضوع تبصره 1 ماده 7 قانون.
رنگهای دارای مفهوم ایمنی: (20)🔗
در علائم تصویری، نورانی و نوری ایمنی رنگهای خاص دارای مفاهیم مشخصی است. جدول زیر تعیین کننده کلی این رنگهاست.
| رنگ | معنا و مفهوم | دستورالعمل |
|---|---|---|
| قرمز | بازدارنده (اعلام خطر) | کار خطرناک - ایست- توقف اضطراری - تخلیه |
| زرد کهربائی | هشداردهنده | مواظب باشید- احتیاط کنید - بیازمائید |
| آبی | الزام کننده | کار یا اقدام خاص مثل استفاده از وسایل حفاظت فردی |
| سبز | تصویری آگاه کننده نسبت به شرایط ایمن | درها - خروجی ها - راه های فرار - امکانات و وسایل و کمک های اولیه - برگشت به حالت عادی |
ریل های راهنما (آسانسور): (15)🔗
اجزای فلزی با مقطع T هستند که برای هدایت کابین یا وزنه تعادل (در صورت وجود) به کار می روند.
زمین (جرم کلی زمین): (13)🔗
جرم هادی زمین است که پتانسیل همه نقاط آن به طور قراردادی برابر صفر انتخاب می شود.
زیرزمین: (3)🔗
قسمتی از ساختمان که تمام یا بخشی از آن پایینتر از کف زمین طبیعی قرار گرفته و به عنوان طبقه به حساب نیاید.
ساختمان: (2)🔗
بنایی واحد که وجههای بیرونی آن در سطح و ارتفاع، از زیر پی تا بالاترین نقطه، یک پوسته معماری بسته را تشکیل دهد.
ساختمان های بتنی پیش ساخته: (11)🔗
ساختمانی که تمامی اجزای سازه ای و بعضاً اجزای غیرسازه ای ساختمان از قطعات بتن پیش ساخته که در کارخانه تولید شده است، تشکیل می شوند.
ساختمان های خاص: (17)🔗
ساختمان هایی هستند که استفاده از آنها در نجات و امداد مؤثر بوده و در صورت خرابی یا وقفه در بهره برداری به طور غیرمستقیم موجب افزایش تلفات و خسارات شده و سبب آتشسوزی وسیع، از دست رفتن ثروت ملّی و آلودگی محیط زیست می شود.
ساختمان های عمومی: (17)🔗
ساختمان هایی هستند که در آنها خدمات عمومی ارایه شده و مورد استفاده و مراجعه عموم مردم می باشد.
ساختمان های فولادی پیش ساخته: (11)🔗
ساختمان های فولادی که قطعات آن به طورکامل در کارگاه ساخت، مونتاژ و جوش کاری می شوند و اتصال آنها برای نصب در پای کار انجام می پذیرد.
ساختمان های فولادی درجا: (11)🔗
ساختمان های فولادی که کلیه قطعات آن در پای کار برش کاری و مونتاژ جوش کاری شده و به وسیله اتصالات جوشی نصب می شوند.
ساختمان های فولادی نیمه پیش ساخته: (11)🔗
ساختمان های فولادی که برخی از قطعات آن در کارگاه ساخت، مونتاژ و جوش کاری می شوند و بقیه قطعات در پای کار ساخته شده و نصب می شوند.
ساختمان های متصل: (4)🔗
ساختمان هایی هستند که به ساختمان ملک مجاور متصل و یا حدفاصل آنها درز انقطاع بین دو بنا است.
ساختمان های منفصل: (4)🔗
ساختمان هایی هستند که بصورت "کوشک" مانند، در داخل محوطه و ملک بدون اتصال به ساختمان های پلاک های دیگر قرار دارند.
ساختمان ویژه: (2)🔗
بنایی که طرح معماری یا سازه یا تأسیسات مکانیکی و یا تأسیسات برقی آن دارای پیچیدگی یا حساسیت خاص می باشد و بنا بر ضرورت نیاز به طراحی یا محاسبه یا کنترل دقیق شرایط هوا، دما، رطوبت، پاکیزگی، فشار نسبی، صدا، ولتاژ و فرکانس خاص در یک یا چند رشته ساختمانی دارد و موارد استفاده آن نیز خاص است.
سازمان: (2)🔗
سازمان نظام مهندسی ساختمان (کشور)
سازمان استان: (2)🔗
سازمان نظام مهندسی ساختمان استان
سازه های نگهبان: (7)🔗
به سازه هایی اطلاق می شود که برای نگهداری خاک به کار برده می شوند، این سازه ها شامل انواع دیوارها و سیستم های نگهبان هستند که در آنها عناصر سازه ای با خاک یا سنگ ترکیب شده یا از تسلیح خاک استفاده می شوند.
ستون: (10)🔗
عضو سازه ای عمدتاً با هدف مقاومت در مقابل نیروی محوری و یا ترکیب نیروی محوری با سایر نیروها.
سطح الزامی: (4)🔗
سطحی است که رعایت مقدار و محدودیت های آن در مقررات ملّی ساختمان الزامی شده است.
سطح خالص: (3)🔗
سطح خالص هر طبقه از ساختمان فقط به فضاهای قابل تصرف گفته شده و سطوح مربوط به فضاهای عمومی و ارتباطی و ضخامت دیوارها را شامل نمی گردد.
سطح علائم تصویری و تابلو: (20)🔗
سطح یکپارچه درون قاب و سازه علائم تصویری و تابلو یا در صورت نبود قاب، سطح یکپارچه آگهی پیام آن است.
سطح مفید کابین: (15)🔗
سطح مفیدی است که برای ایستادن مسافر و یا گذاشتن بار به کار گرفته می شود و مقدار آن متناسب با ظرفیت بار یا مسافر محاسبه می شود.
سطوح نورگیری و تعویض هوای الزامی: (4)🔗
سطوحی هستند که جهت حداقل نورگیری و تعویض هوای طبیعی فضاها، در نظر گرفته می شوند.
سیستم اضافه بار (آسانسور): (15)🔗
در برخی آسانسورها برای جلوگیری از اضافه بار حسگری را به شیوه های مختلف تعبیه می کنند تا هنگام سوارشدن مسافر یا گذاشتن بار بیش از ظرفیت پیش بینی شده در کابین، ضمن اعلام خبر از حرکت آسانسور تا تخلیه بار اضافی جلوگیری شود.
سیستم باربر ثقلی: (6)🔗
قسمتی از کل سازه است که جهت تحمل بارهای ثقلی و انتقال آن به شالوده سازه به کار گرفته می شود.
سیستم باربر جانبی: (6)🔗
قسمتی از کل سازه است که برای تحمل بارهای جانبی به کار گرفته می شود.
سیستم ترمز ایمنی (سیستم پاراشوت): (15)🔗
سیستم مکانیکی که ترجیحاً در قسمت زیرین یا بالای چارچوب (یوک) کابین یا وزنه تعادل (در صورت لزوم) قرار می گیرد و در مواقع اضطراری با افزایش غیرعادی سرعت، فعالشده و سبب توقف کابین یا وزنه تعادل بوسیله قفل شدن کابین یا وزنه تعادل به ریل ها می شود.
سیستم تونلی: (11)🔗
سازه های بتنی با قالب بتنی موسوم به سیستم تونلی، یکی از روش های صنعتی اجرای ساختمان های بتنی بوده که دیوار و سقف بطور همزمان با قالب یکپارچه اجرا می شود. قالب های مورد استفاده، به اندازه تقریبی ابعاد فضاها هستند. برای قالب بندی یا قالب برداری، نیازی به تبدیل آنها به ابعاد کوچک نیست و با همان ابعاد اولیه و به صورت یکپارچه از فضا خارج می شوند.
سیستم دوگانه یا ترکیبی: (6)🔗
نوع سیستم سازه ای است که در آن، بارهای قائم عمدتاً توسط قاب های ساختمانی متحمل می شوند و مقاومت در برابر بارهای جانبی توسط مجموعه ای از دیوارهای برشی یا قاب های مهاربندیشده همراه با مجموعه ای از قاب های خمشی صورت می گیرد. سهم برش گیری هر یک از دو مجموعه با توجه به سختی جانبی و اندرکش آن دو، در تمام طبقات، تعیین می شود.
سیستم ساختمانی: (11)🔗
سیستم ساختمانی دیوار باربر که دیوارهای آن دارای قالب های بتن دایمی بوده و این قالبها بعد از بتنریزی، جزیی از دیوار محسوب می شود و نقش عایق حرارتی را دارد.
سیستم ساختمانی با پنل های ساندویچی: (11)🔗
سیستم ساختمانی دیوار باربر که دیوارهای آن از پنل های ساندویچی شامل دو صفحه شبکه جوش شده فولادی می باشد که یک هسته عایق در میان آن قرار گرفته و دو طرف آن بتن پاشیده می شود.
سیستم ساختمانی قاب های سبک فولادی: (11)🔗
سیستم ساختمانی دیوار باربر متشکل از مقاطع فولادی سرد نورد شده بوده که اجزاء آن با اتصالات پیچی یا جوشی به یکدیگر متصل می شوند.
سیستم های فراخوانی آسانسور: (15)🔗
نحوه پاسخ به احضار مسافرین در آسانسور با توجه به نوع کاربری ساختمان می تواند متفاوت باشد و انتخاب صحیح سیستم کنترل اهمیت زیادی دارد.
شاغل تمام وقت: (2)🔗
شخصی که در بخش های دولتی یا خصوصی یا موسسات و نهادهای عمومی به لحاظ اشتغال به کار دیگری غیر از مشاغل مربوط به این شیوه نامه از سوی کارفرما بیمه شده باشد.
شخصحقوقی: (2)🔗
شرکت خصوصی یا شرکت دولتی یا وابسته به دولت یا موسسه و نهاد عمومی غیردولتی (به غیر از شهرداری ها) دارای پروانه اشتغال به کار حقوقی از وزارت راه و شهرسازی.
شخصحقیقی: (2)🔗
مهندس یا کاردان فنی یا معمار تجربی یا دیپلمه های فنی دارای پروانه اشتغال به کار از وزارت راه و شهرسازی.
شرایط دشوار ژئوتکنیکی: (7)🔗
به شرایطی اطلاق می شود که اجرای سازه و یا ساخت پی را مشکل می سازد.
شرکت: (2)🔗
شخصیتی حقوقی که خصوصی یا تعاونی یا دولتی یا وابسته به دولت بوده و به طور قانونی در اداره ثبت شرکتها و مؤسسات غیرتجاری به ثبت رسیده و شأن تشکیل آن ارایه خدمات مهندسی ساختمان مانند انجام مطالعات و طراحی، محاسبات، نظارت و اجرای کارهای ساختمانی است.
شفت: (3)🔗
فضای ارتباطی قائم بین طبقات یا بین کف تا بام ساختمان که به منظور تعبیه آسانسور، بالابر، آشپزخانه، تأمین روشنایی، انجام تهویه، عبور دادن کانال ها و لوله ها، تخلیه زباله و غیره در نظر گرفته می شود.
شکل پذیری: (6)🔗
به قابلیت جذب و اتلاف انرژی و حفظ ظرفیت باربری یک سازه، هنگامی که تحت تأثیر تغییر مکانهای غیرخطی چرخهای ناشی از زلزله قرار می گیرد، اطلاق می شود.
شمعک: (17)🔗
وسیله ای که با ایجاد شعله کوچکی در وسایل گازسوز، برای روشن کردن مشعل اصلی دستگاه، مورد استفاده قرار می گیرد.در اغلب وسایل گازسوز این شعله به واسطه ترموکوپل باعث باز نگهداشتن مسیر گاز نیز می شود و در صورت خاموش شدن آن، جریان گاز به مشعل اصلی قطع می گردد.
شناسنامه فنی و ملکی ساختمان: (2)🔗
سندی است که حاوی اطلاعات فنی و ملکی ساختمان بوده و توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان صادر می گردد و در کلیه نقل و انتقالات ساختمان های همراه با نقشه های چون ساخت، تحویل خریداران می گردد تا از مشخصات ساختمانی که خریداری می نمایند مطلع شوند.
شیبراهه: (3)🔗
پیاده راه با شیب حداکثر 1 به 20 که بعنوان راه دسترسی مورد استفاده واقع می شود.
شیر خودکار قطع جریان گاز اضافی: (17)🔗
وسیله ای که در مسیر لوله کشی گاز نصب و در صورت عبور جریان گاز بیش از حد تنظیم شده، جریان گاز را قطع می نماید.
شیر خودکار قطع گاز حساس در مقابل زلزله: (17)🔗
وسیله ای که در هنگام بروز زلزله با شدت از پیش تعیین شده در آن، جریان گاز را به طور خودکار قطع می نماید.
شیر قبل از رگولاتور یا شیر قفلی: (17)🔗
شیر سماوری گوشوارهای که قبل از رگولاتور نصب و در حالت بسته، قابل قفل کردن بوده و باید برای فشار کاری تا 4 بار و یا 60 پوند بر اینچ مربع مناسب باشد.
شیشه نویسی: (20)🔗
هر آگهی منصوب، منقوش و متصل به سطح شفاف ویترین و یا قرار گرفته در پشت شیشه که از بیرون قابل تشخیص باشد شیشه نویسی محسوب می شود.
صاحب کار: (2)🔗
مالک یا قائم مقام مالک کارگاه ساختمانی.
صنعتی سازی: (11)🔗
به روش یا روش هایی که میزان استفاده از منابع انسانی، مواد اولیه و سرمایه را در راستای پاسخ دهی به نیاز مسکن جامعه و بهره وری اقتصادی با بکارگیری فناوری های نوین که در یک ساختار منظم و مدولار، تشکیلات یافته و منسجم بطور کارا عمل کند گویند.
ضربه گیر (بافر) آسانسور: (15)🔗
وسیله ای ارتجاعی است که برای جلوگیری از اصابت کنترل نشده کابین و یا وزنه تعادل به کف چاهک به کار می رود و طوری طراحی و انتخاب می شود که قسمتی از انرژی جنبشی کابین را مستهلک کند. باید توجه داشت که ضربه گیر برای متوقف کردن کابین در سقوط آزاد طراحی نشده است.
ضریب انتقال حرارت: (19)🔗
ضریب انتقال حرارت برابر است با توان حرارتی منتقل شده به ازاء یک درجه کلوین اختلاف دما و به سه دسته تقسیم می شود: خطی، سطحی و ساختمانی
ضریب هدایت حرارت: (19)🔗
مقدار حرارتی که در یک ثانیه از یک مترمربع عنصری همگن به ضخامت یک متر، در حالت پایدار می گذرد، در زمانی که اختلاف دمای دو سطح طرفین عنصر برابر یک درجه کلوین است.
طبقه: (3)🔗
بخشی از ساختمان که بین دو کف متوالی واقع شود. در مواردی که فاصله کف تمام شده از سطح زمین طبیعی از 120 سانتیمتر بیشتر نباشد، فضای زیر آن طبقه به عنوان زیرزمین منظور می گردد.
طبقه اصلی ورودی (آسانسور): (15)🔗
طبقهایست که ورودی افراد پیاده به ساختمان از آن طریق انجام می شود و معمولاً همتراز خیابان است. چنانچه در ساختمانی دسترسیهای اصلی مختلفی به یک آسانسور وجود داشته باشد پایین ترین آنها طبقه اصلی محسوب می شود
طبقه خیابان: (3)🔗
طبقه ای از بنا که از کف خیابان یا محوطه خارج بنا حداکثر با شش پله قابل دسترس باشد.
طراح: (2)🔗
تهیه کننده نقشه ها، محاسبات و مشخصات فنی ساختمان براساس شرح خدمات مهندسان رشته های ساختمان، در حدود صلاحیت مندرج در پروانه اشتغال صادره توسط وزارت راه و شهرسازی.
طراحی: (2)🔗
تمامی فعالیتها و خدمات طراح براساس شرح خدمات مهندسان رشته های ساختمان است که منجر به تهیه نقشه ها و مشخصات فنی مورد نیاز برای هر یک از مراحل مقدماتی و اجرایی کار ساختمانی و تایید آن توسط مراجع ذیربط می شود.
طراحی ژئوتکنیکی: (7)🔗
به کلیه خدمات مهندسی گفته می شود که بمنظور تعیین هندسه، کنترل پایداری، ایستایی و تغییر شکل های پی و بخش خاک آن انجام می گیرد.
طول مسیر حرکت آسانسور: (15)🔗
ارتفاع بین کف پایین ترین طبقه توقف آسانسور تا کف بالاترین طبقه توقف آسانسور، طول مسیر حرکت نامیده می شود.
ظرفیت اشتغال: (2)🔗
توان شخص حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال در انجام خدمات مهندسی در مدت زمان معین.
عایق حرارتی: (19)🔗
مصالح یا سیستم مرکبی که انتقال گرما را از محیطی به محیطی دیگر به طور مؤثر کاهش دهد. در مواردی، عایق حرارت می تواند، علاوه بر کاهش انتقال حرارت، کاربردهای دیگری نیز مانند باربری، صدابندی داشته باشد.
علائم ایمنی: (20)🔗
علائمی هستند که توسط تابلو، رنگ، علامت نورانی (روشنایی) یا علائم صوتی، ارتباط کلامی یا علائم ناشی از حرکت دست، توصیه ها و اطلاعاتی درباره ایمنی عمومی و بهداشت کار را انتقال می دهند و شامل تابلوها و علائم تصویری، علائم نورانی، علائم نوری، علائم صوتی، علائم کلامی و علائم ایمنی با حرکات دست می گردند.
علمک گاز: (17)🔗
قسمت عمودی و انتهایی انشعاب لوله کشی گاز که جهت نصب رگولاتور بر روی آن توسط شرکت گاز در مجاورت و متکی به ملک مصرف کننده قرار می گیرد.
فضا: (4)🔗
در مقررات ملّی ساختمان، مقصود از "فضا" مکانی است که فعالیت مشخصی در آن انجام می گیرد و ممکن است در ترکیب با دیگر فضاها، یا مستقل از هم در تصرف های مختلف استقرار یابند. تقسیم بندی های فضاها در ارتباط مستقیم با تقسیم بندی تصرف ها نمی باشند.
فضاهای نیمه باز: (4)🔗
فضاهایی مانند بالکن و ایوان، که از داخل ساختمان می توان به آنها وارد شد و در ارتباط با هوای آزاد قرار دارند، به گونهای که حداقل یک وجه آنها باز باشد، فضای نیمه باز محسوب می شوند.
فضای ارتباط داخلی: (4)🔗
فضایی که به منظور ارتباط بین فضاها در داخل ساختمان و تصرف مورد استفاده قرار می گیرد.
فضای اشتغال: (4)🔗
فضایی است محصور برای کسب و پیشه، که باید دارای نور و تهویه (مصنوعی یا طبیعی) بوده و در برابر عوامل طبیعی حفاظت شده باشد.
فضای اقامت: (4)🔗
فضایی است محصور برای زندگی، خواب و غذا خوردن انسان، که باید دارای نور طبیعی و تهویه طبیعی باشد و در برابر عوامل طبیعی حفاظت شده باشد.
فضای انبار: (4)🔗
شامل همه فضاهایی که به منظور انبارکردن کالاها و محصولات غیرخطرناک مورد استفاده قرار می گیرند و محل اشتغال محسوب نمی شوند.
فضای بهداشتی: (4)🔗
فضایی که به منظور تأمین بهداشت در ساختمان شامل توالت، دستشویی و حمام و شستشوی وسایل نظافت و غیره مورد استفاده قرار می گیرد.
فضای تأسیسات: (4)🔗
فضایی که تجهیزات و وسایل تأسیساتی ساختمان در آن نصب می شوند. در صورت استفاده مداوم فرد یا افراد از این فضا، تابع مقررات فضاهای اشتغال می گردند.
فضای تجمع: (4)🔗
فضایی است که حداقل 20 نفر در آن اقامت موقت یا اشتغال دارند و یا فعالیت جمعی در آن صورت می پذیرد.
فضای توقفگاه وسایل نقلیه در ساختمان: (4)🔗
توقف گاه های مختص وسایل نقلیه ساکنان در ساختمان های مسکونی، توقف گاه های خصوصی محسوب گردیده و توقف گاه های مختص تصرف های عمومی و توقفگاههایی که امکان استفاده عموم از آنها میسر است، توقفگاه عمومی محسوب می گردند.
فضای کنترل شده: (19)🔗
بخش هایی از فضای داخل ساختمان، از فضای زیستی و غیر آن، که به علت عملکرد خاص، به طور مداوم تا دمایی برابر، بالاتر یا پایینتر از دمای زیستگاه گرم یا سرد می شوند.
فضای کنترل نشده: (19)🔗
بخش هایی از فضای ساختمان که تعریف فضای کنترل شده در برگیرنده آنها نیست (همانند درز انقطاع هوا بندشده بین دو ساختمان، راه پلهها، دالانها و پارکینگهایی که فاقد پایانههای گرمایشی و سرمایشیاند).
فضای مشاع: (4)🔗
بخش هایی از ساختمان که در انطباق با قانون تملک آپارتمانها، مالکیت آن به عموم مالکان تعلق دارد.
قاب خمشی: (10)🔗
سیستم قاب بندیی که مقاومت در مقابل بارهای جانبی را تأمین کرده و عمدتاً از طریق برش و خمش اعضای قاب و اتصالات آنها باعث پایداری سیستم سازه ای می شود.
قاب مهاربندی شده: (10)🔗
یک سیستم خرپایی متشکل از مهاربندیهای همگرا و یا واگرا است که وظیفه اصلی آن، تحمل نیروهای جانبی وارد به سازه می باشد.
قانون: (2)🔗
قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب اسفندماه 1374
قسمت برقدار: (13)🔗
هر سیم یا هادی دیگری که با نیت برقدار شدن آن در بهره برداری عادی مورد استفاده قرار می گیرد و شامل هادی خنثی نیز می باشد ولی به طور قراردادی هادی مشترک حفاظتی / خنثی (PEN) را شامل نمی شود.
قسمت هادی بیگانه: (13)🔗
بدنه هادی ای است که جزء تأسیسات الکتریکی نمی باشد ولی قادر است پتانسیلی را که معمولاً پتانسیل زمین است در معرض تماس قرار دهد. (در اثر بروز اتصالی برقدار گردد.)
کابین آسانسور: (15)🔗
جزیی از آسانسور است که مسافر، بار یا هر دو را در خود جای می دهد کابین دارای کف برای ایستادن، دیوارههایی برای حفاظت مسافرین یا بار، سقف و معمولاً دارای در می باشد.
کاردان فنی و یا معمار تجربی: (2)🔗
شخص حقیقی دارنده پروانه اشتغال به کار کاردانی یا تجربی از وزارت راه و شهرسازی.
کارگاه ساخت: (11)🔗
محلی مناسب که دارای امکانات و تجهیزات کافی برای عملیاتی مانند برش کاری، سوراخکاری، جوش کاری، خمکاری و همچنین نیروی انسانی ماهر باشد به نحوی که ساخت قطعات تحت نظر گروه کنترل کیفیت به صورت مطلوب انجام پذیرد.
کارگر ماهر: (2)🔗
شخص حقیقی دارنده پروانه مهارت فنی از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی.
کف: (19)🔗
عنصر ساختمانی افقی که در بالا با فضایی کنترل شده، و در پایین با خاک، فضای کنترل نشده یا فضای خارجی در تماس است. کف بخشی از پوسته خارجی ساختمان محسوب می شود.
کلید آتش نشان (آسانسور): (15)🔗
کلیدی است که در مواقع ضروری از جمله تخلیه افراد مسن، معلول وغیره توسط آتشنشان فعال شده و کنترل آسانسور فقط توسط آن (راهبر داخل کابین) صورت می گیرد.
کنترل کننده مکانیکی سرعت (گاورنر): (15)🔗
وسیله ای مکانیکی است که از طریق سیم بکسل یا زنجیر به سیستم ترمز ایمنی (پاراشوت) کابین یا وزنه تعادل (در صورت وجود) وصل است تا در موقع افزایش سرعت از حد تعیین شده قفل کرده و ضمن فرمان قطع برق موتور آسانسور، سیستم ترمز ایمنی را فعال نماید.
گازهای دودکش: (17)🔗
آمیخته ای از محصولات احتراق و هوای اضافی که از دستگاه گازسوز دارای دودکش خارج می شود.
گروه کنترل کیفیت: (11)🔗
مجموعه ای از افراد واجد شرایط با تخصص و تجربه کافی در کاربرد استانداردهای ویژگی های هندسی و مکانیکی و شیمیایی مصالح فولادی، جوش، روش های جوش کاری، عملیات ساخت و عملیات نصب که مجهز به وسایل لازم برای اندازه گیری ویژگی های مورد نظر باشند.
گره: (10)🔗
محل برخورد دو یا چند عضو به یکدیگر است.
لاپه: (10)🔗
عضو سازه ای افقی که عرشه سقف بدان تکیه داشته و عمدتاً تحت اثر بارهای ثقلی در معرض خمش قرار می گیرند.
لوله رابط دودکش: (17)🔗
لوله ای که وسیله گازسوز را به دودکش مرتبط می کند.
لوله کشی توکار: (17)🔗
لوله کشی به صورتی که برای دسترسی به آن نیاز به باز کردن دریچه یا برداشتن مانعی باشد.
لوله کشی دفنی: (17)🔗
لوله کشی است که در زیر سطح زمین و در داخل کانال حفاری شده اجرا می شود و برای دسترسی به آن نیاز به حفاری زمین، تخلیه خاک و مصالح اطراف لوله ها می باشد.
لوله کشی رابط: (17)🔗
لوله کشی روکار از خروجی رگولاتور تا کنتور گاز می باشد.
لوله کشی روکار: (17)🔗
لوله کشی گاز به صورتی است که دسترسی به آن مستقیم و نیازی به حفاری، تخریب، باز کردن، برداشتن و یا جابجا کردن هیچ مانعی نبوده و قابل رؤیت باشد.
مانع حریق: (3)🔗
صفحه یا پرده ای سرتاسری که به صورت قائم (مانند دیوار) یا افقی (مانند سقف) با زمان مشخصی از مقاومت حریق برای جلوگیری از گسترش آتش و دود از فضایی به فضای دیگر به کار گرفته می شود. این صفحات همچنین ممکن است برای حریق بند کردن بازشوها نیز مورد استفاده قرار گیرند.
مجتمع ساختمانی: (2)🔗
سامانه ای واحد متشکل از دو یا چند ساختمان مجاور هم
مجرای خارجی نور و هوا: (4)🔗
مجرایی منتهی به فضای باز در مجاورت زیرزمین و به منظور تأمین نور و هوای آن است که با تعبیه بازشوهایی به آن (در انطباق با تعویض هوای طبیعی در مبحث چهاردهم مقررات ملّی ساختمان)، تأمین نور و هوای فضاهای واقع در زیرزمین را بر عهده دارد.
مجری: (2)🔗
شخص دارای مجوز دفتر اجرای ساختمان یا پروانه اشتغال شخص حقوقی از وزارت راه و شهرسازی.
مجزا سازی افقی: (3)🔗
فاصله مشخص بین دیوارهای خارجی بنا تا مرز مالکیت یا سایر بناهای همسایگی، اعم از خصوصی، عمومی و خیابان که به منظور تأمین فضای باز لازم در نظر گرفته می شود.
مجموعه ساختمانی: (4)🔗
چند ساختمان یا مجتمع ساختمانی که در یک محوطه قرار دارند.
محدوده آسایش (حرارتی): (19)🔗
شرایط حرارتی و رطوبتی که حدود %80 ساکنان یا استفاده کنندگان در آن احساس آسایش دارند.
محصولات احتراق: (17)🔗
آنچه که در نتیجه احتراق بدست می آید به انضمام گازهای بیاثر، به غیر از هوای اضافی.
محفظه احتراق: (17)🔗
بخشی از دستگاه گازسوز است که عمل احتراق در آن انجام می شود.
محوطه باز: (3)🔗
فضایی که تصرفی در آن صورت نگرفته و بوسیله ساختمان محصور نشده باشد. محوطه باز باید برای جای دادن متصرفان بنا کافی باشد و اندازه و محل آن به گونهای باشد که به هنگام بروز حریق، مأموران آتشنشانی و ایمنی بتوانند به آن دسترسی داشته و از آن استفاده برند. محوطه باز باید در تمام اوقات شبانه روز از هر گونه موانع خالی باشد.
مدار: (13)🔗
مجموعه ای از تجهیزات الکتریکی در یک تأسیسات است که از منبع واحدی تغذیه نموده و به کمک وسایل حفاظتی واحدی در برابر اضافه جریانها حفاظت شده باشد.
مدت زمان طراحی: (2)🔗
مدت زمان مندرج در قرارداد منعقده بین طراح و صاحب کار برای تهیه طرح مقدماتی و اجرایی مورد قرارداد.
مدت زمان نظارت: (2)🔗
مدت زمانی که در قرارداد بین ناظر و سازمان استان و صاحبکار برای انجام کار نظارت تعیین می شود.
مراحل کنترل کیفیت: (11)🔗
مراحلی از کار است که در پایان این مراحل برای ورود به مرحله بعدی تائیدیه مرحله قبل توسط اشخاص یا مؤسسات مسئول کنترل کیفیت ضروری است.
مشتری: (2)🔗
بهرهبردار یا خریدار یا پیش خریدار یک یا چند واحد از ساختمان یا مجتمع یا مجموعه ساختمانی.
مشعل گاز: (17)🔗
وسیله ای که گاز یا مخلوط گاز و هوا را برای ایجاد شعله به محفظه احتراق منتقل می نماید.
مصالح غیرریزنده: (4)🔗
مصالحی هستند که اگر به هر صورت شکسته شده و یا از محل خود جدا شوند، امکان ریزش قطعات آنها وجود نداشته باشد.
معبر عمومی: (3)🔗
خیابان، کوچه یا موارد مشابهی از کاربرد زمین که به طور دائم در تصرف و استفاده عموم قرار گرفته و اساساً از آن طریق بتوان بدون مانع به سایر قسمتهای شهر رفت و آمد نمود.
مقام قانونی مسئول: (3)🔗
مقام دارای صلاحیت قانونی و مسئول، سازمان، دفتر یا فردی است که مسئولیت تصویب مصالح، تأسیسات، تجهیزات یا روش ها را به عهده بگیرد که در این مقررات با مفاهیمی گسترده به کار برده شده است، زیرا کارگزاران و نمایندگان صلاحیت دار و تصویب کننده به تناسب مسئولیت هایشان متفاوت هستند.
مقاومت حرارتی: (19)🔗
نسبت ضخامت لایه به ضریب هدایت حرارتی آن، مقاومت حرارتی جدار متشکل از چند لایه مساوی با مجموع مقاومت های هر یک از لایه هاست.
مقاومت سازه ای: (9-10)🔗
ظرفیت نهایی یک عضو سازه ای برای تحمل نیروهای وارده.
مقاومت کل اتصال زمین (مقاومت کل زمین): (13)🔗
مقاومت بین ترمینال اصلی اتصال زمین است و جرم کلی زمین.
مکانیزم سازه ای: (10)🔗
سیستم سازه ای شامل تعداد کافی مفاصل واقعی، مفاصل پلاستیک و یا هر دوی آنها، که قابلیت تقسیم به چند پیکر صلب را داشته باشد.
مواد سوختنی: (14)🔗
موادی ساخته شده از چوب، کاغذ فشرده، الیاف گیاهی، پلاستیک و دیگر مواد مشابه و یا دارای روکشی از این مواد، که در تماس با شعله آتش خواهند سوخت.
مواد غیر سوختنی: (14)🔗
موادی جز «مواد سوختنی» باید توجه داشت که مواد «غیر سوختنی» با مواد «نسوز» تفاوت دارند.
مهاربند: (10)🔗
اعضای محوری که در قاب های فولادی ساختمان ها برای تحمل بارهای جانبی (زلزله) مورد استفاده قرار می گیرند. انواع مهاربند عبارتند از:
- مهاربند همگرا
- مهاربند همگرای ضربدری
- مهاربند همگرای قطری
- مهاربندی همگرای V وΛ) شورون)
- مهاربند همگرای K
- مهاربند واگرا
مهتابی (تراس): (4)🔗
سطح روبازی از ساختمان، بر بام طبقه زیرین، که سقف بخش هایی از طبقات آن است.
میان طبقه: (3)🔗
طبقه ای واقع بین هر یک از طبقات اصلی ساختمان که حداکثر یک سوم مساحت طبقه زیر خود را داشته باشد.
ناپایداری: (10)🔗
حالت حدی حاصله در بارگذاری اجزای سازه ای، قاب یا سازه، که در آن تغییر مختصری در هندسه یا بارها منجر به جابجائی های قابل ملاحظه می شود.
ناظر: (2)🔗
شخص حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال نظارت دریک یا چند رشته از رشته های ساختمان.
ناظر هماهنگ کننده: (2)🔗
شخصی حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال و صلاحیت نظارت در رشته معماری یا عمران است که براساس شرح خدمات مهندسان رشته های ساختمان، مسوول هماهنگی بین تمامی ناظران رشته های هفتگانه مندرج در قانون در هر ساختمان یا مجتمع یا مجموعه ساختمانی و تسلیم کننده گزارش های مرحله ای کار به شهرداری، سازمان استان و یا سایر مراجع ذیربط می باشد. مدیرعامل شرکت یا مسوول واحد ناظر هماهنگ کننده شخص حقوقی خواهد بود.
نرده محافظ: (3)🔗
حایل حفاظتی و ایمنی که برای جلوگیری از پرت شدن از ارتفاع طراحی شده باشد.
نشت هوا: (19)🔗
ورود یا خروج هوا در ساختمان، از منافذ و مجراهایی غیر از محل هایی که برای تعویض هوا پیش بینی شده است.
نظارت: (2)🔗
مجموعه خدماتی که توسط ناظر ساختمان برای حصول اطمینان از انطباق عملیات ساختمانی و تأسیساتی با مشخصات مندرج در پروانه ساختمان، نقشه ها، محاسبات و مشخصات فنی منضم به آن براساس مقررات ملّی ساختمان و اصول مهندسی و رعایت ضوابط ایمنی و حفاظت کارگاه ساختمان انجام می پذیرد.
نگهدارنده ریل ها: (15)🔗
رابطی است که ریل ها را به سازه و دیواره چاه آسانسور متصل می کند و برای اتصال آن از بست مخصوص و پیچ و مهره استفاده می شود.
نمای ساختمان: (4)🔗
بخشی از جداره خارجی ساختمان است که در معرض دید قرار دارد.
نمای شیشه ای: (4)🔗
در صورتی که نمای ساختمان دارای پوشش حداقل 60 درصد از شیشه باشد نمای شیشه ای نامیده، و به دو دسته تقسیم می شود.
نیروی انسانی ماهر: (11)🔗
اعضای گروه ساخت و نصب که هر یک به تناسب وظیفه محوله باید دارای تخصص، تجربه و توان کافی بنا به تائید مراجع ذیصلاح باشند.
وزنه تعادل (آسانسور): (15)🔗
وزنه یا ترکیبی از وزنه ها است که برای متعادل کردن وزن کابین و بخشی از ظرفیت آسانسور به کار می رود.
واحد فنی: (2)🔗
واحد فنی موضوع ماده 15 آیین نامه اجرایی.
وصله: (10)🔗
اتصال بین دو عضو سازه ای که از انتها به هم متصل شدهاند تا عضوی بلندتر را بوجود آورند.
ولتاژ تماس: (13)🔗
ولتاژی است که به هنگام بروز خرابی در عایق بندی، بین قسمتهایی که همزمان قابل لمس می باشند، ظاهر شود.
هادی حفاظتی: (13)🔗
هادی است که برای حفاظت در برابر برق گرفتگی لازم می باشد و هر یک از اجزای زیر را از نظر الکتریکی به هم وصل می کند: بدنه های هادی، قسمتهای هادی بیگانه، ترمینال اصلی اتصال به زمین، الکترود زمین، نقطه زمینشده منبع تغذیه، نقطه خنثی مصنوعی
هادی خنثی: (13)🔗
هادی ای است که به نقطه خنثی سیستم وصل بوده و می تواند در انتقال انرژی الکتریکی از آن استفاده کرد.
هادی مشترک حفاظتی/ خنثی: (13)🔗
هادی ای است زمین شده که به صورت اشتراکی هر دو وظیفه هادی های حفاظتی (PE) و خنثی (N) را انجام دهد.
هوابندی: (19)🔗
جلوگیری از ورود و خروج هوا، از طریق پوسته یا درزهای عناصر تشکیل دهنده آن.
هواگیری: (17)🔗
جایگزین کردن هوای درون دستگاه یا لوله کشی ها با گاز و یا برعکس، جایگزین کردن گاز درون دستگاه یا لوله کشی ها با هوا یا گازهای دیگر مانند گازهای بیاثر.
هوای احتراق: (17)🔗
هوایی که برای احتراق در قبل و بعد از مشعل با سوخت مخلوط می گردد.
هوای اضافی: (17)🔗
هوایی که علاوه بر هوای مورد نیاز سوخت، از محفظه احتراق عبور کرده و برای سوخت کامل لازم است.
هوای تهویه: (17)🔗
هوایی که برای ایجاد جریان هوای تازه داخل اتاق محل نصب دستگاه، به آنجا وارد می گردد.
هوای رقیق کننده: (17)🔗
هوایی که برای رقیق کردن گازهای حاصل از احتراق و تنظیم جریان دودکش از طریق دهانه کلاهک تعدیل جریان دودکش، وارد دودکش می شود.
یوک کابین (آسانسور): (15)🔗
قاب نگهدارنده ای است که کف کابین، ترمزهای ایمنی، کفشک ها و سیم بکسل ها به آن متصل می شوند.